Wystawa w Centrum Kultury "Zamek" w Poznaniu,
przygotowana przy współpracy GOETHE - INSTITUT w Warszawie
Ekspozycja - luty 1999
-------------------------------------------------------------------------------
Erich Salomon
FOTOGRAFIE 1928 - 1938
RICH SALOMONurodził się w 1886 roku w dobrze sytuowanej, żydowskiej rodzinie berlińskiego bankiera Emila Salomona. Dobra sytuacja materialna sprawiła, że długo szukał odpowiedniego dla siebie zajęcia. Studiował najpierw zoologię, później przeniósł się na politechnikę, aż w końcu w 1913 roku uzyskał tytuł doktora prawa Uniwersytetu w Rostocku.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej został wcielony w szeregi armii cesarskiej i wkróttce dostał się do niewoli. Przez cztery lata pobytu w obozach jenieckich płynnie nauczył się mówić po francusku, co w przyszłości okazało się pomocne w staraniach o wstęp na ważne konferencje.
Po powrocie do Berlina w roku 1920 został współwłaścicielem fabryki pianin, a następnie otworzył wypożyczalnię samochodów. Oba interesy okazały się nierentowne. W 1925 roku wydawnictwo Ullstein zaproponowało mu posadę w dziale reklamy po tym jak zamieścił ogłoszenie, że klientom swojej wypożyczalni samochodów będzie udzielał bezpłatnych porad prawnych. Tam w roku 1927 po raz pierwszy zetknął się z fotografią. Kupił pierwszy swój aparat reporterski Contessa Nettel 13 x 18 cm, który wkrótce zamienił na niewielki aparat Ermanox na płyty szklane 4,5 x 6 cm. Jego jasny obiektyw pozwalał fotografować w złych warunkach oświetleniowych, we wnętrzach lub nocą, mógł pracować niepostrzeżenie. W roku 1932 Ermanoxa wymienił na małoobrazkową Leicę.
W 1928 roku Kurt Szafransky szef czasopisma Berliner Illustrierte Zeitung wydawanego przez Ullstein wysłał Salomona na proces zabójcy policjanta. Fotografowanie na sali sądowej podczas rozprawy było wówczas zabronione więc fotograf ukrył aparat w kapeluszu i przez wycięty w nim otwór wykonał pełne dramatyzmu zbliżenia twarzy oskarżonego, jego matki, sędziów i świadków. Zdjęcia te dla gazety stały się sensacją, a dla 42 letniego wówczas fotografa początkiem kariery.
Erich Salomon z dużym zapałem fotografował sale sądowe i koncertowe, bywał w domach sławnych ludzi, ale przede wszystkim dokumentował wydarzenia polityczne min. w Paryżu, Hadze, Genewie, Berlinie, Lugano czy Rapallo.
Salomon wypracował własną technikę fotografowania w zastanym świetle - często ukrywał aparat w kapeluszu, w aktówce czy np. w dekoracji z kwiatów ustawionej na stole. Czasem stawiał aparat na statywie i z odległości kilku kroków wyzwalał niepostrzeżenie migawkę przy pomocy długiego wężyka. Gazety określały go jako "mistrza niedyskrecji", "niewidzialnego fotografa", ale on sam najbardziej lubił określenie "historyk z aparatem fotograficznym" i wymyślił nazwę dla wykonywanego przez siebie zawodu: fotodziennikarz.
Prace Salomona były przeciwieństwem dotychczasowych zdjęć reporterskich - były nie pozowane, często prywatne, robione z zaskoczenia. Chwytał kadry w momencie kulminacyjnym co po latach Cartier - Bresson nazwał "momentem decydującym". Zawsze nienagannie ubrany potrafił doskonale wtopić się w otoczenie, co pozwalało mu bywać na wszystkich ważnych konferencjach, zwykle zamkniętych dla prasy. Ich uczestnicy zaczęli traktować Salomona jako stałego bywalca, którego obecność stała się wręcz nieodzowna. Na otwarciu ważnego spotkania międzynarodowego francuski minister spraw zagranicznych Aristide Briand rozbawił zgromadzonych, wołając: "A gdzież to jest doktor Salomon ? Nie możemy przecież zacząć bez niego ! W przeciwnym razie nikt nie uwierzy, że to ważna konferencja !"
Po wybuchu drugiej wojny światowej nie uciekł do Stanów Zjednoczonych lecz wyjechał do Holandii, gdzie w 1943 roku dotarła moc ustaw norymberskich o "ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej". W roku 1944 Erich Salomon zmarł w Auschwitz.
Ireneusz Zjeżdżałka
Copyright © 1997-2012 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2012 Zeta-Media Inc.
e-mail: fti@zeta-media.com
