Uměleckoprůmyslové museum
Dům U Kamenného zvonu
Městská knihovna (Biblioteka Miejska)
Praga, Czechy
czerwiec - październik 2005

Wielka wystawa fotografii czeskiej XX wieku w Pradze.

"Czeska Fotografia XX wieku" (Česká fotografie 20. století)

Drtikol František - Kruhové výsece, Oblouk, 1928

Rossler Jaroslav -Untitled, 1931

WIELKA, rozłożona na trzy muzea i składająca się z ponad 1200 zdjęć, wystawa czeskiej fotografii dwudziestego wieku wprawia polskiego krytyka w pełne podziwu zdumienie pomieszane z nieskrywanym zakłopotaniem. O ile bowiem trudno porównywać sytuację i miejsce fotografii na mapie kultury w Polsce i dajmy na to w Niemczech, Francji, czy Wielkiej Brytanii, o tyle próba zestawienia sytuacji krajowej z dorobkiem krytyków, kuratorów i przede wszystkim fotografów znad Wełtawy wydaje się jak najbardziej uzasadniona. Niestety, świetnie opracowana i podana wystawa (a raczej wystawy) dowodzi jedynie zapóźnienia i niedorozwoju polskiego pola fotograficznego nie tylko względem niedoścignionego Zachodu, lecz również krajów naszego regionu. Dziś Czesi odcinają kupony od prowadzonych systematycznie przez lata badań nad historią fotografii, opracowywania archiwów i tworzenia kolejnych wystaw tematycznych, jak i monograficznych.

Przygotowana przez Jana Mlcocha i Vladimira Birgusa wystawa prezentuje fotografię od początku dwudziestego wieku, gdy wraz z pojawieniem się piktorializmu weszła na salony artystyczne, aż po współczesną produkcję dokumentalną, reklamową i artystyczną. Właśnie podział pod względem użytków fotografii budzi największe kontrowersje na tej przekrojowej wystawie (szczególnie widoczny w części po 1945 roku). Ostatecznie, ustalane arbitralnie podziały mają pomagać w odbiorze dzieł i jeśli potraktować je wyłącznie funkcjonalnie to są do zaakceptowania (konia z rzędem temu kto rozsądzi, czy Koudelka jest bardziej artystą, dokumentalistą, czy reporterem). Najważniejsza jest ekspozycja wszystkich wybitnych nazwisk fotografii czeskiej od Drtikola, Rosslera, Funkego, Sudka aż po Saudka, Koudelkę, Bankę. Jednocześnie na wystawie pojawiają się dziesiątki nazwisk zupełnie mało lub wcale nieznanych polskiemu odbiorcy, niejednokrotnie na świetnym poziomie. Warto zauważyć, że kuratorzy nie starają się niczego zamiatać pod dywan, ukrywać przed publicznością i krytykami: jedna z ciekawszych ekspozycji to fotografia okresu socrealistycznego (Bohumil Straka, Frantisek Pajurek i in.).

Marco Jindrich - Varšava, 1947

Sudek Josef - Last Roses, 1956

Nie wiem, z czego to wynika, ale wystawa wydaje się najlepsza w części historycznej, powiedzmy, do lat 80. Sekcja prezentująca współczesną fotografię czeską wyraźnie odstaje (z kilkoma wyjątkami np. świetnego Jiri Davida). Być może kuratorom zabrakło dystansu czasowego, być może to chwilowa zapaść spowodowana rozpadem starych struktur, wykształconych nie tyle za komunizmu, co sięgających jeszcze głębiej, aż do tradycji międzywojennej, być może to wielka tradycja ciążąca młodym twórcom.

Adam Mazur

Na temat tej wystawy czytaj też m.in.:

Wystawie towarzyszy publikacja p.t. "Česká fotografie 20. století - Průvodce" (autorzy: Jan Mlcoch i Vladimír Birgus), dostępna przez księgarnię internetową Kosmas.cz.

Wydawca: KANT, 2005
ISBN: 80-86217-89-2
164 stron, 23 x 16,5 cm.

Spis treści