Galeria Zachęta, czerwiec - lipiec 1997
Workuta,1990. Fotografia z wystawy Tomasza Kiznego "Czas Imperium"
Kanał Białomorski
Budowany w latach 1930-33 kanał łączący morza Bałtyckie i Białe miał mieć 227 kilometrów, z tego 37 km trzeba było wykuć w skalnym podłożu. Zaplanowano19 śluz, 49 tam, 15 zapór. Na rozkaz Stalina wszystko należało zbudować szybko (24 miesięcy) i tanio - zamiast stali i żelbetonu używając drewna oraz opierając się na pracy więźniów.W szczytowym okresie pracowało tam pond 107 tysięcy więźniow. Stalin uczestniczył w otwarciu kanału 1 maja 1933 r. Praca tysięcy więźniów poszła jednak na marne - kanał okazał się zbyt płytki (3,5 metra głębokości), by przerzucać nim duże okręty wojenne z Bałtyku na Morze Białe, a stąd w razie potrzeby przez Ocean Lodowaty na Pacyfik.
Kanał Białomorski, 1993
Obóz Sołowiecki
Sołowiecki Obóz Robót Przymusowych Specjalnego Przeznaczenia powstał w r. 1923 - na ten cel przejęto budynki, majątek i inwentarz żywy Monastyru Sołowieckiego. W końcu 1923 roku w Obozie Sołowieckim znajdowało się 2 557 więźniów, na początku 1931 - 71 800. W roku 1933 - ponad 19 tysięcy. Po roku 1937 Obóz Sołowiecki zamieniono na więzienie NKWD. Od 1939 roku Sołowi stały się bazą szkoleniową marynarki wojennej.W roku 1990 do zrujnowanych klasztorów powrócili mnisi.
Wyspy Sołowieckie, 1993
Martwa Droga
Z nadzieją na stworzenie portu morskiego nad Oceanem Lodowatym Moskwa rozpoczęła w 1947 roku budowę trasy kolejowej przez północny Ural łączącej przyszły port z Peczorską Magistralą Kolejową. Wkrótce okazało się, że ulokowanie portu na przylądku Kamiennym jest niemożliwe.Nowy plan polegał na budowie portu na prawym brzegu Jeniseju, w miejscowości Igarka i przedłużenie linii kolejowej na wschód.Budowę 1300 kilometrowej Transpolarnej Magistrali Kolejowej Salechard-Igarka zaczęto jednocześni z dwóch stron. Budowa prowadzona w niezrozumiałym pośpiechem, w skrajnie trudnych warunkach terenowych i klimatycznych, wymagała ciężkiego sprzętu i morderczej pracy ogromnej liczby robotników. W szczytowym okresie zatrudniała 70-100 tysięcy więźniów, z czego połowę stanowili więźniowie polityczni, skazywani na 10-25 lat łagru.
W pierwszym roku udało się położyć 120 kilometrów torów, ukończyć linię telegraficzną, zbudować przystanie rzeczne, parowozownie, stacje i warsztaty. Do roku 1953 ułożono 700 km torów.
Po śmierci Stalina budowę transpolarnej linii kolejowej przerwano. Początkowo nakazano konsertwację już gotowych odcinków, ale po obliczeniu kosztów i z tego zrezygnowano. Ewakuowano ludzi i opuszczono magistralę, oddając ją we władanie przyrody.
Martwa Droga,1991
"Martwa Droga" - pozostałości obozu, tajga zarasta budynki, zdjęcie z 1990 r.
Kołyma
Podporządkowany NKWD tzw. Zarząd Główny Budownictwa Delekiego Wschodu obejmował około 10% całej powierzchni ZSRR - obwód magadański, część Jakucji, Kraju Chabarowskiego i obwodu Kamczackiego. Więźniowie pracowali w kopalniach złota, cyny, wolframu, kobaltu, węgla i materiałów budowlanych. Budowali drogi, domy i fabryki. Liczba więźniów na Kołymie wahała się od 30 tysięcy w 1934 roku po aż 190 tysięcy w 1940 i 175 tysięcy w 1953. Wydobycie złota w latach 1939-41: 222 tony.Amnestie z 1953 i 1955 roku uwolniły większość więźniów i spowodowały stopniowe zamykanie łagrów.
Kołyma,1995
Tomasz Kizny, członek Związku Polskich Artystów Fotografików, współpracuje z Ośrodkiem KARTA i "Magazynem Gazety Wyborczej". Był jednym z założycieli wrocławskiej Niezależnej Agencji Fotograficznej "Dementi" (1982-91), związanej z prasą drugiego obiegu. Autor wielu fotoreportaży z najdalszych krańców Rosji. Od 1986 roku realizuje autorski projekt fotograficzny "Obraz Systemu" poszukując w państwowych i prywatnych archiwach zdjęć obrazujących represje w ZSRR oraz fotografując współczesne pozostałości "cywilizacji obozowej". W 1991 roku projekt został włączony do prac Ośrodka KARTA.
T. Kizny podczas otwarcia
wystawy w "Zachęcie"
Fot. Jerzy Nogal/GW.
Informacje o sowieckich obozach pracy na podstawie katalogu wystawy, opracowanego przez Małgorzatę Strasz.
Adresy
Copyright © 1997-2012 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2012 Zeta-Media Inc.
e-mail: fti@zeta-media.com
