Galeria Zachęta, czerwiec - lipiec 1997

Workuta,1990. Fotografia z wystawy Tomasza Kiznego "Czas Imperium"



Kanał Białomorski

Budowany w latach 1930-33 kanał łączący morza Bałtyckie i Białe miał mieć 227 kilometrów, z tego 37 km trzeba było wykuć w skalnym podłożu. Zaplanowano19 śluz, 49 tam, 15 zapór. Na rozkaz Stalina wszystko należało zbudować szybko (24 miesięcy) i tanio - zamiast stali i żelbetonu używając drewna oraz opierając się na pracy więźniów.

W szczytowym okresie pracowało tam pond 107 tysięcy więźniow. Stalin uczestniczył w otwarciu kanału 1 maja 1933 r. Praca tysięcy więźniów poszła jednak na marne - kanał okazał się zbyt płytki (3,5 metra głębokości), by przerzucać nim duże okręty wojenne z Bałtyku na Morze Białe, a stąd w razie potrzeby przez Ocean Lodowaty na Pacyfik.

Kanał Białomorski, 1993



Obóz Sołowiecki

Sołowiecki Obóz Robót Przymusowych Specjalnego Przeznaczenia powstał w r. 1923 - na ten cel przejęto budynki, majątek i inwentarz żywy Monastyru Sołowieckiego. W końcu 1923 roku w Obozie Sołowieckim znajdowało się 2 557 więźniów, na początku 1931 - 71 800. W roku 1933 - ponad 19 tysięcy. Po roku 1937 Obóz Sołowiecki zamieniono na więzienie NKWD. Od 1939 roku Sołowi stały się bazą szkoleniową marynarki wojennej.

W roku 1990 do zrujnowanych klasztorów powrócili mnisi.

Wyspy Sołowieckie, 1993



Martwa Droga


Z nadzieją na stworzenie portu morskiego nad Oceanem Lodowatym Moskwa rozpoczęła w 1947 roku budowę trasy kolejowej przez północny Ural łączącej przyszły port z Peczorską Magistralą Kolejową. Wkrótce okazało się, że ulokowanie portu na przylądku Kamiennym jest niemożliwe.Nowy plan polegał na budowie portu na prawym brzegu Jeniseju, w miejscowości Igarka i przedłużenie linii kolejowej na wschód.Budowę 1300 kilometrowej Transpolarnej Magistrali Kolejowej Salechard-Igarka zaczęto jednocześni z dwóch stron. Budowa prowadzona w niezrozumiałym pośpiechem, w skrajnie trudnych warunkach terenowych i klimatycznych, wymagała ciężkiego sprzętu i morderczej pracy ogromnej liczby robotników. W szczytowym okresie zatrudniała 70-100 tysięcy więźniów, z czego połowę stanowili więźniowie polityczni, skazywani na 10-25 lat łagru.

W pierwszym roku udało się położyć 120 kilometrów torów, ukończyć linię telegraficzną, zbudować przystanie rzeczne, parowozownie, stacje i warsztaty. Do roku 1953 ułożono 700 km torów.

Po śmierci Stalina budowę transpolarnej linii kolejowej przerwano. Początkowo nakazano konsertwację już gotowych odcinków, ale po obliczeniu kosztów i z tego zrezygnowano. Ewakuowano ludzi i opuszczono magistralę, oddając ją we władanie przyrody.

Martwa Droga,1991



"Martwa Droga" - pozostałości obozu, tajga zarasta budynki, zdjęcie z 1990 r.



Kołyma

Podporządkowany NKWD tzw. Zarząd Główny Budownictwa Delekiego Wschodu obejmował około 10% całej powierzchni ZSRR - obwód magadański, część Jakucji, Kraju Chabarowskiego i obwodu Kamczackiego. Więźniowie pracowali w kopalniach złota, cyny, wolframu, kobaltu, węgla i materiałów budowlanych. Budowali drogi, domy i fabryki. Liczba więźniów na Kołymie wahała się od 30 tysięcy w 1934 roku po aż 190 tysięcy w 1940 i 175 tysięcy w 1953. Wydobycie złota w latach 1939-41: 222 tony.

Amnestie z 1953 i 1955 roku uwolniły większość więźniów i spowodowały stopniowe zamykanie łagrów.

Kołyma,1995





Tomasz Kizny w Zachecie Tomasz Kizny, członek Związku Polskich Artystów Fotografików, współpracuje z Ośrodkiem KARTA i "Magazynem Gazety Wyborczej". Był jednym z założycieli wrocławskiej Niezależnej Agencji Fotograficznej "Dementi" (1982-91), związanej z prasą drugiego obiegu. Autor wielu fotoreportaży z najdalszych krańców Rosji.

Od 1986 roku realizuje autorski projekt fotograficzny "Obraz Systemu" poszukując w państwowych i prywatnych archiwach zdjęć obrazujących represje w ZSRR oraz fotografując współczesne pozostałości "cywilizacji obozowej". W 1991 roku projekt został włączony do prac Ośrodka KARTA.

T. Kizny podczas otwarcia
wystawy w "Zachęcie"
Fot. Jerzy Nogal/GW.


Informacje o sowieckich obozach pracy na podstawie katalogu wystawy, opracowanego przez Małgorzatę Strasz.



Adresy

Spis treści

Copyright © 1997-2012 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2012 Zeta-Media Inc.
e-mail: fti@zeta-media.com