Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie
grudzień 1999 r.
Joanna Helander
wystawa fotografii
Joanna Helander - wręczenie literackiej Nagrody Nobla Wisławie Szymborskiej w Sztokholmie, grudzień 1996 r. Z publikacji "Gdyby ta Polka była w Szwecji", Znak, 1999.
Joanna Helander - na zdj. Wisława Szymborska. Z publikacji "Gdyby ta Polka była w Szwecji", Znak, 1999.
SALI edukacyjnej Centrum Sztuki Współczesnej po zaprezentowaniu w październiku br. wystawy biograficznej poświęconej Konstantemu Puzynie 17 grudnia odbył się kolejny wernisaż. Tym razem otwarto wystawę fotografii Joanny Helander z okazji ukazania się jej książki pt. "Gdyby ta Polka była w Szwecji". Wystawa składa się w większości z fotografii jakie zostały zamieszczone w tej publikacji, bardzo starannie wydanej przez wydawnictwo ZNAK z Krakowa. Bezpośrednim impulsem do zgromadzenia tych zdjęć była uroczystość wręczenia literackiej Nagrody Nobla Wisławie Szymborskiej przed trzema laty. Wydarzenie to spowodowało, że w grudniu 1996 roku pojawiła się w Sztokholmie dość liczna grupa przyjaciół poetki, głównie poetów, dziennikarzy, wydawców, artystów i osób bezpośrednio z nią związanych. Byli wśród nich m.in. Jerzy Illg, Ryszard i Krystyna Kryniccy, Tadeusz Nyczek, Andres Bodegard (tlumacz literatury polskiej na szwedzki), Ewa Lipska, Tadeusz Chrzanowski, Jolanta i Piotr Sommer...
Książka zawiera oprócz ich portretów, wykonanych podczas kilku dni poprzedzających ceremonię noblowską i w chwilę po jej zakończeniu, także liczne zdjęcia o charakterze sytuacyjnym, prywatnym, oraz zdjęcia znanych ludzi kultury (m.in. Wajda, Białoszewski, Konwicki, Barańczak, Krall) z lat wcześniejszych. Między fotografiami są wiersze Szymborskiej, a także fragment jej noblowskiego przemówienia.
Dobrze i w sposób wyważony skomponowana publikacja traci tylko w momencie gdy czyta się zbyt czołobitny i wręcz adoracyjny dla umiejętności fotograficznych autorki esej końcowy Bronisława Maja.
Na wystawie jest nam to oszczędzone, możemy podziwiać rzeczywisty talent Joanny Helander, która dokumentuje pewien krąg ludzi związany z literaturą. Na wystawie znajdują się również zdjęcia najbardziej wartościowe z całej dotychczasowej twórczości artystki. Są to fotografie wykonane na terenie rodzinnego Śląska, prezentujące pewien niezafałszowany obraz, a przede wszystkim nastrój jaki cechuje ten niezbyt przecież atrakcyjny, uprzemysłowiony, niekiedy opuszczony i wyeksploatowany region naszego kraju. Joanna Helander, pochodząca z Rudy Śląskiej, od 1971 roku mieszka w Szwecji. Jednak właśnie Śląsk znalazł w niej bardzo czułego i wrażliwego piewcę. Jej zdjęcia daleko wykraczają poza zwykły i pozbawiony duszy zapis dokumentacyjny, stają się swego rodzaju lirycznym przekazem najtrudniejszej do sfotografowania rzeczy - nastroju. Wykonane niezwykle starannie (kto teraz tak precyzyjnie kopiuje czarno białe odbitki!) dostarcza dużej uczty estetycznej.
Wystawa czynna będzie tylko do Świąt Bożego Narodzenia.
Joanna Helander (na zdj) z katalogu wystawy: Joanna Helander Bo Persson "Teatr Ósmego Dnia"
Joanna Helander ur. w 1947. Studiowała romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Aresztowana za protest przeciwko interwencji w Czechosłowacji w 1968 roku, od 1971 mieszka w Goteborgu w Szwecji gdzie ukończyła studium fotografii.
Jej pierwszy album fotograficzny "Kobieta" ukazał się w Szwecji w 1978 roku. Opracowała antologię "Knebel i słowo", do której między innymi przetłumaczyła na szwedzki wiersze Stanisława Barańczaka i Ryszarda Krynickiego. Rozgłos i uznanie przyniosła jej książka "Gerard K. - listy z Polski", która wkrótce stała się słuchowiskiem radiowym i punktem wyjścia do filmu "Powroty" poświęconym jej twórczości i jej śląsko -żydowskiej rodzinie.
Na bazie własnych fotografii zrealizowała dokumentalne filmy :"Babcia", "Kto jest dobrym ojcem", "Niech żyje Polska" oraz "Opowieść o Gerardzie K." Jest autorką licznych wystaw fotograficznych, w 1983 została uznana w Szwecji za fotografa roku. Wraz z Bo Perssonem zrealizowała wielokrotnie nagradzany, długometrażowy film o działalności Teatru Ósmego Dnia, godzinny film "Powroty" oraz "Bliźniaczki z Krakowa".
Ostatnio prezentowała swoją indywidualną wystawę pt. "Podróże po Polsce i innym świecie" w Centrum Kultury Żydowskiej w Krakowie.
(biogram opr. na podstawie katalogu w/wym. wystawy)
Joanna Helander - na zdjęciu Wisława Szymborska w Teatrze Starymw Krakowie, w środku operator Jacek Petrycki, listopad 1996 r. Z publikacji "Gdyby ta Polka była w Szwecji", Znak, 1999.
Copyright © 1997-2012 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2012 Zeta-Media Inc.
e-mail: fti@zeta-media.com
