Erazm Ciołek, 1937-2012

Fot. K. Wojciechowski

Wczoraj (23 listopada 2012 r.) na Cmentarzu Bródnowskim odbył się pogrzeb zmarłego 13 listopada br. fotografa Erazma Ciołka. Jak słusznie zauważył jeden z uczestników tej smutnej uroczystości, przełomowym momentem w fotograficznej karierze Erazma Ciołka była decyzja by wejść na teren Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku i utrwalać to wszystko co tam się działo i co miało takie znaczenie dla przyszłości Polski i świata.

Była to decyzja odważna, bowiem „ten wybitny autor fotografii prasowej, publikowanej w renomowanych agencjach i tytułach przebywając na pierwszej linii konfrontacji społeczno-politycznej nie posiadał glejtu bezpieczeństwa, które zapewnia fakt wykonywania ‘pracy zleconej’ przez uwierzytelnionego mocodawcę” *– jak napisał we wstępie do wystawy Erazma Ciołka dyrektor Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski i zarazem kurator tej wystawy Wojciech Krukowski.

Strajk w Stoczni Gdańskiej i zapis autorski tego znamiennego czasu przez Erazma Ciołka zdefiniował właściwie całe poźniejsze jego zawodowe życie. Był w najlepszym rozumieniu tego słowa fotografem opozycji demokratycznej, dokumentował i zapisywał najważniejsze wydarzenia tego burzliwego czasu i później całej dekady jaka nastąpiła po Stanie Wojennym.

Jego prace już wtedy znalazły się na niezwykle ważnej, pierwszej tego typu wystawie w Starej Galerii ZPAF w Warszawie pt. „Sierpień 80” do której wstęp napisał Ryszard Kapuściński, a w której oprócz Erazma Ciołka brało jeszcze udział kilkunastu fotografów. Nigdy wcześniej ta galeria nie odnotowała takiej frekwencji. Tłumy ustawiały się w gigantycznej kolejce przez ponad 2 tygodnie trwania tej ważnej prezentacji. **

Erazm Ciołek był bliskim i zaufanym przyjacielem ksiedza Jerzego Popiełuszki, stąd wiele zdjęć które zapisały działalność opozycyjno-duszpasterską tego wybitnego kapłana, fotografował, pielgrzymki papieskie, pogrzeb zamordowanego przez milicję Grzegorza Przemyka, jak również obrady okrągłego stołu kiedy to władze PRL odmówiły mu początkowo akredytacji i dopiero interwencja Lecha Wałęsy spowodowała dopuszczenie go do wykonywania zdjęć.

Był fotografem bardzo docenionym, uznawanym, wyróżnionym wieloma nagrodami i odznaczeniami m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005).

W swojej pracy niezwykle zaangażowany, toteż warto przywołać jeszcze raz fragment ze wspomnianego wstępu do wystawy w CSW – która odbyła się dwa lata temu : „Erazm Ciołek bynajmniej nie był statystą dziesięciolecia zmagań Solidarności z opresyjnym systemem: pozostawał zarówno w wirze akcji ograniającej ulice miast jak również wspóltworzył środki akcji permanentnej która stanowiły niezależne podziemne publikacje”.

Jego pierwszy album ze stoczni ukazał się jeszcze w 1981 roku!

Kilkanaście fotografii Erazma Ciołka posłużyło do wydania w Stanie Wojennym znaczków podziemnej poczty Solidarności.

Eraz Ciołek niejako na wlasną odpowiedzialność znalazł się w tyglu spraw stając się ich reprezentantem, spraw które miały przesądzić o najbliższej przyszłości Polski, a także bliskiej jej cześci Europy; a nawet o rozpadzie całego systemu, który tak wydatnie wpływał na losy świata.

Jego fotografia, bardzo prosta, oszczędna a zarazem niezwykle dojmujaco celna mogła powstać tylko dlatego, że autor sam bardzo zaangażował się emocjonalnie i został aktywnym członkiem tych niezwykle ważnych dla historii wydarzeń.

W dniu pogrzebu Sejm Rzeczypospolitej uczcił Erazma Ciołka minutą ciszy. Ważne odnotowania: nigdy tego typu fakt nie miał miejsca w historii Polski by w taki sposób oddano cześć wybitnemu fotografowi. W pełni na to zasłużył.

Marek Grygiel

* Erazm Ciołek „Sierpień Solidarności”, wystawa: Centrum Sztuki Wspolczesnej – Zamek Ujazdowski, Warszawa, kurator Wojciech Krukowski, 26.06. – 5.09.2010. Katalog: ISBN 978-83-81156-23-9
** Wystawa dokunet SIERPIEŃ ’80, Stara Galeria ZPAF, Warszawa, Plac Zamkowy 8, 29.10 – 16.11.1980.

Zobacz też:

Erazm Ciołek „Sierpień Solidarności”, wystawa: Centrum Sztuki Wspolczesnej – Zamek Ujazdowski w WEarszawie (2010 r.)

Spis treści