Vivian Maier. In Her own hands.
Centrum Sztuki Mościce
ul. Traugutta 1, Tarnów – Mościce
29.04 – 26.05.2017.

Vivian Maier – fotografie bez tytułów

Fragment wystawy Vivian Maier w Centrum Sztuki Mościce. Fot. M. Grygiel

Vivian Maier: niezwykła postać w fotografii współczesnej, odkryta prawie przypadkiem przez Johna Maloofa, który szczęśliwie wykupił jej negatywy na licytacji rzeczy z przechowalni. Autorka, fotografując przez kilka dekad ubiegłego wieku wielu ze swoich negatywów nawet nie wywoływała. Była osobą bardzo skromną, pracowała jako opiekunka do dzieci realizując jednocześnie swoją wspaniała pasję: fotografowanie.

Vivian Maier zaczynała od prostego Kodaka Brownie, by już na początku lat 50-tych nabyć Rolleflexa. Najwartościowsze swoje zdjęcia wykonała na ulicach Nowego Jorku, a potem Chicago, gdzie przez lata zajmowała się dziećmi rodziny Gensburgów, którzy zresztą otoczyli ją pod koniec jej życia opieką. U kresu swojej aktywności fotograficznej gdzieś w latach 90. przerzuciła się na fotografię koloprową, wykonując swoje zdjęcia na kliszach Kodak Ektachrome 35 .in. używając aparatu Leica IIIC. Fotografie w kolorze nabrały wyrazistości ale straciły pewną spontaniczność stając się coraz bardziej oderwane od życia. Z czasem trudna sytuacja życiowa, nie pozwalała jej na obróbkę laboratoryjną materiałów, toteż Vivian Maier zaprzestała fotografowania i swój dobytek zamknęła w wynajmowanej przechowalni.

Zmarła w Chicago w kwietniu 2009 roku, zmagając się z przeciwnościami losu w pojedynkę. Nigdy nie wyszła za maż, nie miała bliskich przyjaciół. Na krótko przed jej śmiercią John Maloof stał się właścicielem większości jej negatywów i notatek. Szybko zorientował się jakim skarbem dysponuje. Po kilku latach, w 2013 roku, powstał pełnometrażowy film pt „Finding Vivian Maier” prezentowany również w kinach w Polsce. Jest ten dokumentalny film zapisem rozmów z ludźmi, którzy znali i zetknęli się z nią, głównie jako jej pracodawcy.

Z filmu wyłania się postać niezwykle tajemnicza, ciekawa świata (odbyła kilka długich dalekich podróży do Europy, Ameryki Łacińskiej, Kanady, na Bliski Wschód i do Azji.) Ale najciekawsze zdjęcia zrobiła w Ameryce. Warte uwagi są również nieliczne w jej dorobku autoportrety, najczęściej odbicia w witrynach sklepowych czy lustrach. Była samotniczką ceniącą swoją prywatność, Swoich zdjęć zapewne nigdy nikomu nie pokazywała. Teraz okazały się rewelacyjnym zapisem codzienności amerykańskiej ulicy.

Poznając choćby w części jej wybitny dorobek, można postawić sobie pytanie: czy zdawała sobie sprawę ze swoich dokonań i ze swojego autentycznego talentu?

W pewnym sensie nie zamierzone odkrycie tysięcy jej niewywołanych negatywów sprawiło, że jest obecnie postrzegana jako jedna z ważniejszych artystek XX wieku. Jej twórczość poddawana jest analizom, a kolejne galerie i muzea na całym świecie planują jej obszerne wystawy.

Sława Vivian Maier szybko dotarła również do Polski, za sprawą wspomnianego filmu i wystaw (dwóch zaledwie do tej pory), które choćby w ułamku pozwalają odczuć wielkość tej fotografii. Jedna z nich odbyła się w 2014 roku w Galerii Leica w Warszawie, a druga jest obecnie prezentowana w Centrum Sztuki Mościce (mieszczącym się w dawnym Domu Kultury Zakładów Azotowych w Tarnowie).

Ta ostatnia wystawa została zorganizowana ze zbiorów Maloof Collection dzięki Galerii Howarda Greenberga z Nowego Jorku. Wybór prac na wystawie jest bardzo niewielki, ale są również prace z jej ostatniego okresu, „kolorowego”. Wszystko bardzo kompaktowo i przejrzyście zaaranżowane. Wystawę ogląda się z lekko i z zainteresowaniem . W czasie jej trwania dwukrotnie pokazywany jest film „Findig Vivian Maier/ Szukając Vivian Maier” (29 kwietnia i 26 maja br.), a kuratorką wystawy jest Anne Morin.

Każdego dnia wystawę ogląda spora publiczność, również spoza Tarnowa i potwierdza tym samym, jak pozytywną decyzją było sprowadzenie tej wystawy z Hiszpanii i zaprezentowanie jej szerszym kręgom miłośników dobrej fotografii.

Marek Grygiel

Vivian Maier, New York Public Library, New York, c. 1952

Zobacz też:

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

Przegląd fotografii amerykańskiej autorki Vivian Maier - Jeu de Paume, Paris 2013

Spis treści