LA FOTOGRAFIA «CREATIVA» A CATALUNYA (1973-1982)
Kurator: Cristina Zelich, współpraca Pep Rigol
La Virreina Centre de la Imatge
Palau de la Virreina
La Rambla 99, Barcelona
16 czerwca - 30 września 2018 r.
Kreatywna fotografia w centrum Barcelony
Termin „fotografia kreatywna” wywoływał zawsze pewne kontrowersje poprzez dowolność interpretacji i zakres twórczości. Okazał się również terminem bardzo pojemnym. Nabrał też, jak się okazuje, kwalifikacji historycznej. Jest głównym składnikiem określającym bardzo interesującą wystawę, która przed dwoma tygodniami otwarto w Barcelonie.
Fotografia „kreatywna” w Katalonii (1973-1982) to historyczna opowieść o pewnej generacji fotografów, którzy postanowili wziąć sprawy w swoje ręce i stworzyć warunki dla zaakceptowania ich fotograficznej twórczości w polu sztuk pięknych. Czas był ku temu sprzyjający, bowiem w latach 70. w Europie zaczęły powstawać galerie fotograficzne, które zaczęły tworzyć rynek sztuki w oparciu o fotografię jako medium wiodące.
Głównymi inicjatorami tego ruchu w Katalonii byli Josep Rigol, Joan Fontcuberta, Pere Formiguera, Luis Pradissa i Josep Salgot.
Na tej fali, w Barcelonie 18 października 1973 roku wystawą Tony Keelera otwarto galerię Spectrum, która jako pierwsza zaczęła się specjalizować w fotografii. Jej prekursorska działalność nie wzięła się z niczego. Już wcześniej wielu katalońskich fotografów publikowało swoje prace w magazynie Nueva Lente wydawanym od 1971 roku w Madrycie, niemniej środowisko skupione wokół tej właśnie galerii (w 1976 roku weszła w sieć galerii Canon) stworzyło silny ruch artystyczny, którego pewną kulminacją był pierwszy, wzorowany na paryskim Mois de la Photo festiwal Primavera Fotogràfica 1982. Była to też pierwsza na tak ogromną skalę promocja fotografii, na kilkanaście lat przed powstaniem znanego, obchodzącego w tym roku XX lecie PhotoEspaña w Madrycie.
Ciekawą strategią marketingową takich galerii oferujących fotografie kreatywną okazała się praktyka publikowania limitowanych zbiorów protfolio autoryzowanych podpisem przez poszczególnych autorów. Pomysł ten zapoczątkował Lee Witkin otwierając w 1969 roku taką galerię w USA. Spectrum szybko zaczęło realizować ten model, każdemu autorskiemu port folio towarzyszył mały katalog z wystarczająco kompetentnymi informacjami na temat dzieła, ilości sygnowanych odbitek, techniki itd. Galerie z sieci Canona – w Amsterdamie, Genewie, galeria Canona Il Diaframma w Mediolanie szybko zaczęły również brać udział w renomowanych targach sztuki współczesnej np. Art. Basel w Bazylei czy Arte Fiera w Bolonii w 1977 roku.
Obok Spectrum, jedna z wyróżniających się galerii w Barcelonie, a zaczęło ich powstawać sporo, okazała się Galeria Fotomanía. Jednym z jej stałych współpracowników był znany kataloński fotograf Tony Catanya, a prowadzenie galerii powierzono Cristinie Zelich, która artystycznie programowała galerię aż do końca jej istnienia w 1983 roku. Było to miejsce bardzo żywe, prowadzące nie tylko sprzedażną działalność, ale grupowało środowisko twórców i teoretyków fotografii, wymieniało programy artystyczne z całą Europą.
W tym miejscu warto przypomnieć, że ruch wymiany artystycznej, jaki nastąpił w latach późniejszych miał właśnie silne ugruntowanie w latach 70. Jedna z ważniejszych obecnie postaci fotograficznego świata, dyrektor paryskiego Jeu de Paume, Marta Gili, była aktywną osobą działającą wtedy w Barcelonie. Współpracowała z ważnymi ośrodkami fotografii współczesnej, pisała artykuły, brała udział jako wielokrotna jurorka w prestiżowym konkursie European Young Photography.
Inną niezwykle ważną postacią jest Joan Fontcuberta, fotograf, teoretyk, historyk i filozof fotografii, stały współpracownik wydawanego do dzisiaj, a wtedy bardzo ważnego pisma, Eauropean Photography. Na łamach tego zasłużonego pisma publikowali wówczas również polscy krytycy jak Ryszard Bobrowski, Jerzy Olek, Barbara Kosińska. Były tam również zamieszczane prace polskich artystów wtedy młodszego pokolenia jak Marek Poźniak czy Jerzy Sadowski.
Wystawa katalońskiej fotografii kreatywnej pokazuje również te właśnie przepływy i kontakty, tworzenie się czegoś w rodzaju międzynarodowego obszaru wymiany fotograficznej.
Wielu katalońskich artystów regularnie wystawiało swe prace w leżącym niedaleko Arles, gdzie słynne Rencontres Internationales de la Photographie przyciągały tłumy fotografów i miłośników fotografii na wszystkich poziomach, tak jak to się dzieje właściwie do dzisiaj. (Właśnie teraz otwiera się kolejna edycja festiwalu w Arles). Tak znany fotograf jak Bernard Plossu, który znaczną ilość prac zrealizował w Hiszpanii, również często prezentowany był w galeriach barcelońskich tego czasu.
Wracając do samej wystawy należy podkreślić ogromną zawartość dokumentalną, ważną dla ewentualnych dalszych prac naukowych. Liczne wydawnictwa, druki ulotne i publikacje tego czasu są zgromadzone i czytelnie zaprezentowane w gablotach, a zasadniczy kształt wystawy opiera się na chronologii mieszczącej się w tych kilkunastu salach. Oprócz galerii wymienione są także liczne instytucje kultury np. Fundació Joan Miró czy tzw. kolektywy fotograficzne np. The Grup Alabern (Manel Esclusa, Joan Fontcuberta, Pere Formiguera, Rafael Navarro).
W jednej z ostatnich sal zaprezentowano wykaz wystaw i miejsc, gdzie zorganizowano różnego rodzaju przedsięwzięcia artystyczne, kontakty, wymiany związane z fotografią katalońską poza granicami. IX Rencontres Internationales de la Photographie w Arles w 1978 roku, grupowa wystawa podróżująca najpierw do Madrytu potem do Nowego Jorku pt „Exposicion limite” w 1979 roku, czy słynna wystawa Vision Urbaine (Urban Vision) zaprezentowana podczas II Rencontres d’art. Photographique et Diaporamique.
Na koniec jeszcze raz warto przywołać tutaj nazwisko Joana Foncuberty, który swoimi licznymi publikacjami m.in. w Contrejour, Camera, European Photography i Afterimage przyczynił się do rozpropagowanie nie tylko katalońskiej ale i hiszpańskiej fotografii na świecie. (Pamiętamy jego ciekawe wystąpienie na Fotofestiwalu w Łodzi przed kilku laty.)
Barcelona to jedno z najczęściej przez turystów odwiedzanych miast na świecie. Warto zatem korzystając z okazji i spacerując po słynnej La Rambla wstąpić do Centrum de la imatge i zapoznać się z ta bardzo wartościową i solidnie zaprezentowaną wystawą, tym bardziej, że czynna będzie aż do końca września, a wiec przez całe lato.
Marek Grygiel
wystawa w Galerii Spectrum w 1976 r.
Galeria Spectrum, 1975
Zobacz też:
Copyright © 1997-2024 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2024 Zeta-Media Inc.