Mała Galeria ZPAF-CSW
Plac Zamkowy 8, Warszawa
4 - 30 października 2005 r.

 

 

Kostas Kiritsis - REINKARNACJE

Click for ENGLISH VERSION of this page

SERIA zatytułowana Non-appearance pojawiła się mniej lub bardziej przypadkowo w ślad za Świadkiem rewolucji. Po zakończeniu cyklu autoportretów artyście pozostały resztki zdjęć – zarysy jego postaci. W Non-appearance te puste formy zostają umieszczone w zdjęciach krajobrazowych zrobionych w USA, gdzie obecnie artysta mieszka. Rezultat jest nieco niepokojący – pozornie wysublimowany naturalny romantyzm, który przełamuje postać przypominająca ducha. Podkreśla to jeszcze tytuł cyklu: jest tu coś, co nigdy się nie pojawia. Widz nie jest w stanie przypisać postaci występującej w pracach żadnych indywidualnych, rozpoznawalnych cech i określenie, w którą stronę ta postać jest zwrócona pozostaje rzeczą niemożliwą. Czy postać patrzy się na pejzaż, czy też zwrócona jest w naszą stronę? Czy widzowie sami mogą wypełnić ten kontur?

Kostas Kiritsis wspomina uczucie, jakiego doznawał często jako dziecko, kiedy znalazł się w nowej okolicy i doświadczał „egzotycznego” pejzażu. Później zastanawiał się, czy miejsca, które odwiedził nadal pozostawały tam po jego odejściu – czy też tylko istniały dzięki temu, że on ich doświadczył. Pracę te można więc postrzegać jako wizualizację podstawowych, egzystencjalnych przemyśleń dziecka – osobistej pamięci i cielesnego doświadczenia.

Często ludzie fotografują w nowych miejscach – jak robią to na przykład turyści – po to, by mieć dowód „bycia tam”. Zdjęcie jest sposobem przechowywania scenerii i okazji – rodzaj wspomagania pamięci. Często przyrównuje się świadomość do aparatu fotograficznego, ale w pracy Kostasa Kiritsisa centralne miejsce zajmuje tworzenie pamięci. Tutaj fotografia nie stanowi jedynie spojrzenia wstecz – zbiornika na pamięć rzeczy przeszłych – ale jest również wydarzeniem, które aktywnie generuje rzeczywistość. Rzeczywistości nie są dane ale tworzone przez sposób, w jaki je pamiętamy i przez tworzone przez nas ich obrazy – również fotograficzne. Tak więc praca ta koncentruje się na zdjęciach jako wspomnieniach wykraczających poza reakcyjną nostalgię.

Cykl ten, jeśli postrzegać go będziemy jako badanie stosunku świadomości do świata, można również umieścić w fenomenologicznym kontekście filozoficznym. Maurice Merlau-Ponty twierdził na przykład, że ludzka świadomość jest stale osadzona w świecie operującym na poziomie sprzed podziału i ustalenia hierarchii między podmiotem/przedmiotem, tym co wewnętrzne/zewnętrzne. W ten sposób akt widzenia otaczającego nas świata będzie odzwierciedlał nasze spojrzenie, i w takiej perspektywie przezroczysty szablon można interpretować jako materializację krajobrazu spoglądającego na nas wstecz. Nie chodzi tu tak bardzo o pojawienie się zarysu znikającego w krajobrazie, ale raczej o krajobraz, który staje się widoczny poprzez ten zarys. Inaczej mówiąc, otaczający nas świat odciska się na naszych ciałach, tak jak zostawia odciski na materiale światłoczułym, który tworzy fotografie za pomocą aparatu.

Kiritsis dokonuje czegoś, co można postrzegać jako aktywną anachroniczną historię sztuki. Analiza przeszłości – również w dziedzinie sztuki – zawsze zależy od własnego czasu historyka. Otwartość na możliwość zmiany w historii (sztuki) pozostaje więc sprawą zasadniczą.

W cyklach tych artysta posługuje się różnymi postaciami autoportretu i odnosi się do różnych sposobów pisania historii. Centralne znaczenie mają zarówno medium fotograficzne jak i montaż. Filozof Walter Benjamin również przenosił zasadę montażu na swój ideał historii jako wielkich konstruktów połączonych mniejszymi elementami, istotnymi i mającymi znaczenie dla nas w teraźniejszości. Mały, poszczególny moment zawiera w ten sposób możliwość skrystalizowania ogólnego widoku. Kostas Kiritsis wprowadza w swoje montaże anachronizm przekraczający granice tradycyjnej historiografii - odpowiednio do żądania Benjamina, by reinterpretować wspomnienia przechodzące z epoki do epoki zamiast po prostu akceptować „wersję oficjalną”. Benjamin również wielokrotnie opisywał metodologię historyczną za pomocą analogii fotograficznych, tak jak w jego powracającej koncepcji „obrazu dialektycznego”: nagły błysk pojawienia się będący w stanie odkryć to, co było przedtem ignorowane. Przeszłość staje się nagle możliwa do odczytania i porozumiewa się z przyszłością. Te wyjątkowe Autoportrety mogą również zbudzić ze snu uśpione ogniwa łączące przeszłość z teraźniejszością ożywiając je dla nas dzisiaj.

Louise Wolthers

Fragment tekstu z katalogu wystawy „Kostas Kiritsis, Self Portraits”, Galleri Image, Arhus, Dania, 28.05-26.06.2005. ISBN 87 990829-1-8
Tłum. Jane Rowley, Krzysztof Wojciechowski

PRZEŁAMYWANIE fotografii. Tak w dwóch słowach można określić twórczość Kostasa Kiritsisa.
Już w pierwszej, prezentowanej przed blisko 10 laty w Małej Galerii insyalacji pt. "Księga" nadał zdjęciom funkcję budowania nastroju a nie relacjonowanie postrzeganego świata. Podobnie było w przypadku innych serii, np. "Lekcji szybkiego krajobrazu". Mimo, że powstały w określonych miejscach (np. pustynia Gobi) odwoływały się zawsze do zmysłowego odbierania rzeczywistości. Ważniejsza w tych fotografiach była trudno uchwytna atmosfera nostalgii wywołana przez długie podróże, niż namacalny konkret utrwalanych ludzi i przedmiotów.

W "Reinkarnacjach" Kiritsis powraca do czasów swojego dzieciństwa i dokonując zabiegu montażu swojej sylwetki w miejsca, które znowu odwiedza, próbuje odbudować tamto odczuwanie ważnych dla niego pejzaży, na trwale zapisanych w jego pamięci. Zabieg bardzo prosty, symboliczny i niewinny powodujący jednak zadumę nad przemijalnością, która tak bardzo jest związana z fotograficznym medium.

Marek Grygiel
Warszawa, 29 IX 2005.

 

Poprzednio w FOTOTAPECIE m.in.

• Kostas Kiritsis - "Lekcja szybkiego krajobrazu", (maj - czerwiec 1999)

 

W FOTOTAPECIE także:

• Wystawy w Małej Galerii ZPAF-CSW od 1997 r.

 

 

---

Spis treści

Copyright © 1997-2024 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2024 Zeta-Media Inc.