camer@obscura, 2/2006

 

U KAZAŁ SIĘ właśnie drugi numer pisma camer@obscura, poświęconego – jak głosi podtytuł – historii, teorii i estetyce fotografii. Wydawane w niewielkim formacie, w nakładzie 2000 egzemplarzy jest jedynym chyba tego typu periodykiem, który fotografię traktuje jako pole nie tylko artystycznych, ale i naukowo-teoretycznych poszukiwań.

Ostatni numer redaktor naczelny, Zbigniew Tomaszczuk, dedykuje Edwardowi Niemiro, który jest autorem wielu technicznych artykułów w „Foto”, „Fotografii” i „Horyzontach Techniki”, a liczne opisy własnych projektów zawarł w książce „Twój warsztat fotograficzny” (WAiF Warszawa 1980) na podstawie której to publikacji wiele osób modyfikowało czy też budowało własny sprzęt. Ta dedykacja nie pojawiła się bez przyczyny, bowiem cała zawartość numeru poświęcona jest eksperymentom budowania własnych obiektów do fotografowania i uzyskiwania obrazu -- w opozycji do wielkoseryjnego, komercyjnie wytwarzanego sprzętu masowego użytku.

Wprowadzeniem do numeru jest rozprawa Jarosława Klupścia o początkach fotografii. Bardzo szczegółowo opisane są wczesne próby Johanna Heinricha Schulze, Carla Wilhelma Scheele, Thomasa Wedgwood Humphrey'a Davy czy decydujące eksperymenty i wynalazki Niecephore'a Niepce'a i Louis-Jacques Mande Daguerre'a jak też syna zmarłego nagle w 1833 r. Niepce'a, Isidora. Czytelnik dowiaduje się w tym zwięzłym i ciekawie napisanym tekście o ważnych wynalazkach dot. światłoczułości angielskiego arystokraty, Williama Henry Foxa Talbota - który jest twórcą kalotypii i który rościł sobie prawa do wynalazku fotografii. Talbot uznawany jest za twórcę negatywowo-pozytywowej metody fotografii, dającej możliwość sporządzania dowolnej ilości odbitek, co zbliża ją już do istoty tej sztuki (i procederu) jako nowoczesnego medium.

Wynalazki i procesy dotyczące rozwoju fotografii są w tym tekście podane w sposób bardzo czytelny, zwięzły i nie trudny do zrozumienia nawet czytelnikowi, który nie jest na bieżąco wprowadzony w te zagadnienia.

Trochę inaczej ma się sprawa z dalszymi tekstami bowiem dalsza część numeru camery@obscury to materiały, które prawdopodobnie sa pracami naukowymi i ich przesłanie skierowane jest raczej do miłośników nietypowych, eksperymentalnych poszukiwań w fotografii współczesnej, zwłaszcza jeśli chodzi o metody uzyskiwania obrazu i przyrządy (aparaty) do ich wykonywania.

Jerzy Olek pisze o zjawisku ”Odbicia” - na przykładzie prac fotograficznych wykonanych właśnie przez Jarosława Klupścia posługując się językiem poetyckim i twierdząc, że wyrosły z głęboko zakorzenionej konieczności spowicia własnym welonem minionej przeszłości.

 

 

Z kolei w dużej rozprawie będącej skrótem rozprawy wygłoszonej na konferencji Les Journees de l”Action Culturelle Oeuvre Ultime na Uniwersytecie Marca Blocha w Strasbourgu Witold Szymański przedstawia wyniki swoich badań w zakresie odbić sferycznych będących rodzajem przekształceń anamorficznych. Jest to tekst bardzo specjalistyczny, który może stanowić bazę teoretyczną realizacji przedstawionych podczas Biennale Fotografii w Poznaniu w 2000 roku, z których prace zmarłego niedawno Zbyszko Trzeciakowskiego, Anny Frackiewicz i Waldemara Dąbrowskiego są przypomniane na kolejnych stronach camery@obscury.

Inny ciekawy eksperyment przywołany na łamach najnowszego numeru to praca Wojciecha Bruszewskiego, prezentowana w styczniu 1980 roku w Małej Galerii w Warszawie pt. Horyzont. Praca bardzo dowcipna, gdzie autor udowadnia rozbieżność widzenia aparatu Horyzont i obserwatora przydając niejako mechanicznemu sprzętowi mozliwość generowania filozofii, z którą nie da się dyskutować.

Z kolei Jarosław Suchan, od niedawna dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi, zdaje relacje z eksperymentów wizualnych krakowskiego artysty Łukasza Skąpskiego w tekście pt. ”Instrumentarium”. Jest to tekst bardzo przewrotny, sugerujący że Skąpski tworząc te atrakcyjne przedmioty egzaminuje niejako wstydliwy splot duchowości i komercji. Konkluzja może być taka, że polski artysta pożąda rynku sztuki ale nie dopuszcza myśli, by jego dzieło zostało uznane za przedmiot handlowego obrotu.

Fotograficzne poszukiwania Tomasza Komorowskiego są kolejnym dobrym przykładem uzyskiwania obrazu przekształcanego konsekwentnie w podobny, ściśle sobie narzucony sposób. Stefan Czyżewski opisując te prace (wystawiane w lipcu 2000 roku m.in. Małej Galerii w Warszawie) podkreśla ich stylistyczną jednorodność. Komorowski uzyskuje ją trzymając się technologicznych i kompozycyjnych rozwiązań. Niepotrzebnie tylko w tekście pojawia się słowo ”fotogram” - mamy tutaj do czynienia z fotografiami. W piśmie poruszającym zagadnienia teoretyczne takie rozróżnienie powinno być dostrzeżone.

Najnowszą Obscurę czyta się z zainteresowaniem, chociaż nie ułatwia tego język niektórych autorów - dosyć charakterystyczny dla rozpraw naukowych, które jednak powinny być łatwiejsze w odbiorze nawet dla intelektualnie zaawansowanego w percepcji tych zagadnień czytelnika. Nie sposób zrozumieć tego, że Komorowskiego zdjęcia z cyklu ”Dystorsje” „zachowują (...) referencje ikoniczne o indeksalnym charakterze w stosunku do obiektu”.... a sam obiekt jest spoza społecznie zestereotypizowanych doświadczeń wizualnych i ”rejestracyjna” funkcja fotografii staje się tylko jego transmiterem w procesie artystycznej komunikacji.

Zarzuty o hermetyczności języka nie mogą jednak przesłonić wrażenia, że camer@obscura będzie odgrywać istotną rolę w procesie opisywania, i interpretowania fotografii jako jednej z integralnych dyscyplin sztuki współczesnej. Wydaje się, że pismo o charakterze teoretyczno-naukowym, dotyczącym fotografii, znajdzie coraz szerszą rzeszę czytelników i wzbudzi coraz większe zainteresowanie, szczególnie teraz, kiedy procesy edukacyjne w zakresie sztuk wizualnych gwałtownie się zdynamizowały i upowszechniły.

MG

 

 

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

• Nowe pismo o fotografii - "camer@obscura", nr 1/2006
• Tomasz Komorowski "Na fotografii" - wystawa w Małej Galerii ZPAF-CSW, lipiec 2000 r.

 

 

---

Spis treści

Copyright © 1997-2024 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2024 Zeta-Media Inc.