Andrij Bojarov
Specjalny rodzaj kontrastu
Eriline kontrastsus
Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa
ul. 3 Maja 9, 35-030 Rzeszów
4.07 - 23.08.2025

Estetyka na polu artystycznych eksperymentów

Andrij Bojarov, Instalacja HORYZONT WYDARZEŃ / HORIZON OF EVENTS 2.0, 2023

O twórczości Andrija Bojarova pisaliśmy na łamach FOTOTAPETY wielokrotnie przy różnych okazjach. A trzeba tutaj podkreślić, że przez słowo twórczość rozumiemy różne formy jego działalności. Kurator wielu wystaw, znawca i popularyzator sceny artystycznej międzywojennego Lwowa, badacz i interpretator kierunków w sztuce najnowszej, jest Andrij Bojarov artystą wizualnym o własnej, wypracowanej przez siebie estetyce na polu artystycznych eksperymentów.

Zawsze w sztuce, zarówno tej dwudziestowiecznej jak i najnowszej interesują go zjawiska, z pozoru zdefiniowane i wydawałoby się oczywiste. „Jego sztuka nawiązuje do estetyki „Fluxusu”, jest blisko nowej wizualności w fotografii i w generowaniu obrazu. Atrybutem nowej wizualności w fotografii jest skomplikowany obraz, który przekracza granice tradycyjnych form i gatunków sztuki technicznej niosąc wielorakie znaczenia wkraczając jednocześnie w jej złożone pole semantyczne”. - jak pisze Bohdan Szumyłowycz w jednym z tekstów na temat twórczości Andrija Bojarova.
[Bohdan Shumylowych, Preanalogue / Postdigital, (1989-2024) exerpts]

Od końca lat 80. artysta stosuje strategię zawłaszczania obrazów produkowanych przez media masowe. Jest to strategia mająca na celu zatrzymanie „obrazów-wspomnień-fantazji” ich wyselekcjonowanie i ustabilizowanie. Taki zabieg daje wrażenie przeniesienia ważnych akcentów na inne pola interpretacji, a także generuje inne konteksty. Następuje również coś w rodzaju relatywizacji czasu, przywołane sceny przenoszą nas do niedalekiej przeszłości ale i zarazem otwierają wyobraźnię na zdarzenia które mogą dopiero nastąpić. Określenie Szumyłowycza „strumień medialnej świadomości” chyba najlepiej skrótowo określa charakter tej sztuki.

prace z cyklu Restless (II – II), s-print 40x40cm, 1990

projekcja video, a Kiss III 40x50cm, digiprint 2008 (of 1992), po prawej

fotografia z czasopisma ilustrująca rezultaty studenckich protestów we Lwowie w ramach instalacji Horyzont Wydarzeń

fragment wystawy z zasłonami okien na których są wydruki pracy Decision (jump), 1996

Nie sposób nie zauważyć różnorodności przywołanych z przeszłości obrazów. Na wystawie zastały pokazane – czy niejako zacytowane fotografie z historycznych wydarzeń. Np. wchodzące w skład instalacji zdjęcia dokumentalne po protestach wywołanych przez ukraińskich studentów na Lwowskim Uniwersytecie w 1907 roku (tuż po rewolucji 1905!). Te burzliwe wydarzenia miały miejsce podczas demonstracji, w czasie których domagano się utworzenia wyższych uczelni z wykładowym językiem ukraińskim.

Prace fotograficzne Bojarova powstawały, jak sam wspomina, jednocześnie z filmami video. Są samodzielnymi „stop-klatkami”, sekwencjami nieuchwytnych, niekończących się filmów, strumienia obrazów i sytuacji.

Z takimi projekcjami w formie małego kameralnego pokazu na niewielkich ekranach plazmowych mogliśmy się już spotkać przed laty podczas wspólnej wystawy z Krzysztofem Wojciechowskim w warszawskiej galerii Atelier.

Była tam zaprezentowana praca video pt. on a Road to a Midday Ferry, która jest przetransponowanym (spowolniona, sekwencyjna projekcja) autorskim fragmentem dzieła znanego w Estonii twórcy filmowego Kaljo Kiiska.

Przywołując estońskiego twórcę należy przypomnieć, że Andrij Bojarov swoją twórczą aktywność łączy z Tallinem, gdzie mieszkał w latach 80 i 90. To wtedy zainspirował się znalezionymi na ulicy przedwojennymi negatywami, co spowodowało zjawisko Work in progress czyli działaniem rozciągniętym na lata. Efektem tego była kijowska wystawa SITE-SPECIFIC – KOHASPETSIIFIKA w 2015 roku.

Podobnie jak wtedy tak i teraz tytuł wystawy ma swoją estońską formę językową, zapewne by podkreślić te wczesne inspiracje znalezionymi w dziwnych okolicznościach negatywami.

Na obecnie prezentowanej wystawie w Galerii Fotografii Miasta Rzeszowa bardzo ważną rolę odgrywa układ prac. Wystawa ma charakter całościowej instalacji i jak wiele późniejszych zrealizowana jest pod autorskim nadzorem w czasie montowania. Mimo, że nieistotna jest tu chronologia, daty powstania są ołówkiem ręcznie podpisane wprost na ścianie przez autora. To jakby autorskie gesty-certyfikaty wybrania i zatwierdzenia do ekspozycji danej pracy.

Na rzeszowskiej wystawie Amdrij Bojarov postanowił skonfrontować prace najwcześniejsze z tymi, które powstały w ostatnich latach. Niektóre prezentowane są tu po raz pierwszy, jak np. instalacja wyprodukowana przez rzeszowską galerię, a prezentowana na wystawie „Kalejdoskop historii” w muzeum Albertinum w Dreźnie w 2023 roku.

Nie tylko z racji geograficznej bliskości do Lwowa Rzeszów stał się miejscem, w którym twórczość Andrija Bojarova prezentowana jest w miarę regularnie. On z kolei w głównym stopniu przyczynił się do realizacji wystawy Tadeusza Rolke n.t Ukrainy , jaka miała premierę w Centrum Historii Miejskiej we Lwowie i zaraz niedługo potem zrealizowana została w Rzeszowie.

Podobnie rzecz się miała z wystawą Włodzimierza Puchalskiego przed dwoma laty, której Andrij Bojarov był pomysłodawcą i kuratorem. O lwowskiej wersji tej wystawy wspominaliśmy również w Fototapecie.

Galeria Fotografii Miasta Rzeszowa, od jakiegoś czasu prowadzona pod nową dyrekcją, ugruntowała już sobie poważną pozycję w obszarze tego właśnie medium. To daje przekonanie, że po planowanym wkrótce generalnym remoncie stanie się jednym z najbardziej profesjonalnie prowadzonym ośrodkiem fotografii w Polsce. Takie wystawy o charakterze multimedialnym, jak ta Andrija Bojarowa, dają w pełni gwarancję perspektywicznej, wszechstronnej i atrakcyjnej działalności na przyszłość.

Marek Grygiel

Otwarcie wystawy A. Bojarova, 5.07.2025 r.

Rozmowa z autorem wystawy (Polskie Radio Rzeszów)

Zobacz też:

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

Spis treści