Saul Leiter
An Unfinished World
FOAM
Keizersgracht 609, 1017 DS Amsterdam
24.01. - 20.04.2025

Kolorowo – czarno-biały, niedokończony świat

Saul Leiter, New York, 2008.
By Pierre Belhassen (Creative Commons wikimedia)

Trwa wielka wystawa fotografii amerykańskiej w Rijksmuseum Museum w Amsterdamie (American Photography - Rijksmuseum). Kolejki spore, trzeba się wcześniej zapisywać, co nie zawsze jest możliwe, zwłaszcza jeśli przebywa się w tym mieście zaledwie kilka dni.

By powetować sobie taką niedogodność zawsze można wpaść do FOAM. Tam, podobnie jak podczas ostatnich wizyt, zawsze jest coś ciekawego do zobaczenia. I tym razem okazuje się, że być może właściwym, jakże istotnym aneksem do wspomnianej powyżej wystawy jest prezentacja artysty, którego setną rocznicę urodzin obchodziliśmy w zeszłym roku. Saul Leiter, bo o nim mowa, nie był początkowo zbyt znany. Jego sława przyszła pod koniec życia, a przecież prace, które wykonywał w latach 50. i 60., należą absolutnie do wybitnych.

Wystawę otwiera słynne ujęcie z Haarlemu

Fotografie są często traktowane jako ważne momenty, ale tak naprawdę są fragmentami i pamiątkami niedokończonego świata.” – Saul Leiter

Tutaj warto dodać, że fotografowanie Leiter łączył z pasją malarską. Kolor zawsze odgrywał ważną rolę w jego twórczości. I mimo, że czarno białe zdjęcia, głównie z Nowego Jorku gdzie mieszkał, utrwaliły się w naszej pamięci, to eksperymenty jakie przeprowadzał w kolorze również stanowią o wartości jego całego dorobku.

Pomiędzy zdjęciami niewielkich formatów umieszczono większe powiększenia

Zdjęcia są na wystawie zestawiane z pracami malarskimi

"Mary" ok. 1947, odbitka żelatynowo-srebrowa

Saul Leiter w filmie prezentowanym na wystawie

Wystawa w FOAM, mająca charakter retrospektywny, w sposób bardzo przemyślany pokazuje te związki, które wynikają z jego malarskiego sposobu podejścia do fotografii. Gromadzi ona ponad 200 prac, składających się z fotografii, zarówno czarno-białej, jak i kolorowej, a także jego abstrakcyjnych obrazów i nielicznych portretów. Powiedzielibyśmy dzisiaj, że ta eklektyczna twórczość ujawnia praktykę wykorzystywania cienia, światła i odbić do tworzenia warstwowych kompozycji.

Leiter to rzadki artysta, którego twórczość jest tak wszechstronna i tak odświeżona, że jego najlepsze fotografie można uznać za wykraczające poza ramy medium, by zacytować wypowiedź Jane Livingstone w filmie z udziałem artysty prezentowanym na wystawie.

Wystawa retrospektywna, czyli sięgająca całego dorobku Leitera jest jednak w bardzo kameralnym wydaniu. Jego obrazy, niekiedy zupełnie abstrakcyjne, są niewielkich formatów. Śmiało zestawiane obok fotografii, szczególnie tych kolorowych dają odczucia jakimi prawdopodobnie kierował się artysta.

Inny charakter mają fotografie z których Leiter był znany najbardziej. Te z życia Nowego Jorku z lat 50. i 60., które były publikowane na bieżąco i są również bardzo osobistym ale niezwykle sugestywnym zapisem tamtego czasu.

Wydaje się, że zmarły nieco ponad dekadę temu artysta, będzie jeszcze odkrywany i bardziej doceniany z upływem czasu. Zwłaszcza w Europie. Ta wystawa, jak i coraz częstsza obecność jego prac na Paris Photo potwierdzają te przypuszczenia.

Marek Grygiel

*Barbara and J.*, undated © Saul Leiter Foundation

*Footprints*, c. 1950 © Saul Leiter Foundation

*Red Curtain*, 1956 © Saul Leiter Foundation

*Untitled, undated* © Saul Leiter Foundation

Saul Leiter Early Colour
Publisher ‏ : ‎ Steidl
ISBN 978-3865211392

Saul Leiter (1923–2013) zaczął malować i fotografować w wieku nastoletnim, zyskując wczesne uznanie za swoje obrazy. Po przeprowadzce do Nowego Jorku w 1946 roku, zajął się fotografią jako zawodem, kontynuując malowanie. Jego abstrakcyjne formy i przełomowe kompozycje posiadają malarską jakość, która odróżnia je od prac innych fotografów tamtej epoki. Jego praca znacząco przyczyniła się do powstania tego, co obecnie znane jest jako New York School of Photography. W 1957 roku zaczął pracować dla dużych wydawnictw, takich jak Esquire i Harper’s Bazaar, łącząc swój sukces komercyjny z osobistą pasją do fotografii ulicznej w swojej dzielnicy na Manhattanie. Przełomowa praca Leitera w fotografii kolorowej zyskała szerokie uznanie wraz z wydaniem jego pierwszej książki Early Colour (2006). Do czasu swojej śmierci w 2013 roku Leiter zyskał międzynarodowe uznanie, a jego prace były prezentowane na licznych wystawach muzealnych i w publikacjach na całym świecie.

(informacja FOAM)

*Selfportrait*, 1950s © Saul Leiter Foundation

Zobacz też:

FOAM Museum Amsterdam

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

Spis treści