Fotografia litewska - 2 edycja albumu

 

 

 

II wydanie albumu pt."Fotografia litewska wczoraj i dziś". Wydawca : Lietuvos fotomenininku sajunga, Vilnius 1998. Zdjęcie na okładce: Gintautas Trimakas.

 

Fotografia litewska wczoraj i dzisiaj

To już drugie wydanie albumowe o fotografii litewskiej. Została w nim zachowana ta sama forma typograficzna, ten sam rozmiar i niemal ta sama objętość. (II wydanie ma 20 stron więcej).

Na początku tej prezentacji należy napisać : to wielki sukces organizacyjny i wydawniczy środowiska litewskiej fotografii. Kraj mający blisko dziesięciokrotnie mniej ludności niż Polska wydaje co roku niezwykle wartościową publikację, wymagającą najwyższego kunsztu redaktorskiego i niemałej umiejętności zgromadzenia zdjęć w taki sposób by wyłoniła się z tego panorama naprawdę tego co najwartościowsze w fotografii artystycznej na Litwie. Ogromna w tym zasługa bardzo kompetentnego kolegium redakcyjnego, w którego skład weszli fotografowie : Sutkus, Macijauskas, Żvirgżdas, Kuncius, Lukys i Aleksnadravicius oraz krytycy : znana, szczególnie za granicą, organizatorka wystaw Raminta Jurenaite i Skrimantas Valiulis.

Ludzie ci od lat doskonale zorientowani w tym, co dzieje się na litewskiej scenie fotografii, oprócz prac znanych już fotografów (Budvytis, Kazlauskas,Macijauskas, Pożerskis,Treigys, Sutkus, Zavadskis) zaprezentowali w albumie kilkunastu twórców młodszego pokolenia, którzy nie znaleźli się w I wydaniu. Okazało się, że była to bardzo trafna decyzja. Młodzi coraz żywiej interesują się fotografią dokumentalną, fotografią inscenizowaną na potrzeby mody oraz eksperymentem w poszukiwaniu nowych form z użyciem koloru.

To sprawiło, że druga edycja "Fotografii litewskiej" zawiera interesujące barwne zdjęcia zrobione przez Mindaugas Kulbisa podczas wojny w Czeczeni, podpatrzone sceny z życia codziennego np. w szpitalu (Petras Katauskas), na litewskiej prowincji (Jonas Daniunas, Antanas Dilys, Jonas Strazdauskas).

Również kolor ma decydujące znaczenie w nieco surrealistycznych pracach Giedriusa Liagasa i Jonasa Lindy, które z powodzeniem mogą się znaleźć jako samodzielny materiał największych magazynów. Ta próba pokazania swego rodzaju prasowej fotografii zarówno w postaci reportażu jak i ilustracji jest pewną nowością i otwarciem się litewskiej fotografii zdominowanej do tej pory pewnym klasycyzmem "starych mistrzów" (Macijauskas, Sutkus).

Ale i ich prac nie zabrakło oczywiście w II edycji, i są one również nieco zaskakujące np. w przypadku Macijauskasa ekshibcjonistyczne dwa zdjęcia z serii Morning Exercise. Fotograf nie bał się pokazać swojej nagości (również nagości swojej żony) akcentując w tych pracach raczej ponadzmysłowy humor i autoironię. Sutkus tym razem wybrał dwa portrety ludzi sztuki z serii "Litewscy emigranci". Miękko rysowany, na czarnym tle portret słynnego plastyka przez wiele lat mieszkającego w USA Vytautasa K.Jonynasa i dla kontrastu "prześwietlony" kontrujacym światłem portret kompozytora Jeronimasa Kacinskasa.

W "Litewskiej Fotografii wczoraj i dziś" znajdziemy również prace artystów wyraźnie nawiązujących do konceptualizmu. Ta tendencja znalazła sobie na Litwie ciekawą drogę rozwoju, jej rozwinięciem zajmują się Gintautas Trimakas, Alvydas Lukys, których prace kilkakrotnie już prezentowano w naszym kraju.

Tradycje intymnej, poetyckiej fotografii koncentrującej się na materii szczegółu (Trejgys, Budvytis) kontynuują tacy fotografowie jak Regina Suylskyte, Aleksandras Ostasenkovas, którego "pocięte" nostalgiczne fragmenty krajobrazu nabierają również charakteru konceptualnej wypowiedzi.

 

Rimantas Dichavicius - "Muse", 1997
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 


Mindaugas Kulbis - "Czecznia" , 1996
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

 

Antanas Zygas, zdjęcie zrobione w 1945 roku - partyzanci litewscy
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

Aleksandras Macijauskas - "Gimnastyka poranna", 1991
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

 

Antanas Sutkus - z serii "Litwini na świecie" - kompozytor Jeronimas Kacinskas, 1992
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

Albertas Svencionis - "Procession of the Spring Independance and Hope to the Hill of Crosses", 1990
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

Ponieważ w tytule albumu jest słowo "wczoraj" - nie sposób nie wspomnieć choćby najkrócej o fotografiach dawnych, których przypomnienie jest dla autorów ważnym elementem całej publikacji. Postacią która dokumentowała litewskie odrodzenie narodowościowe w pierwszym dwudziestoleciu naszego wieku był Aleksandras Jurasiatis. Ożeniony z nauczycielką Marią Zaleska, na jej nazwisko otworzył w 1884 roku studio fotograficzne. Niedługo potem otrzymał pozwolenie od samego cara Mikołaja II na fotografowanie puszczy Białowieskiej. Przeniósłszy się do Wilna fotografował w swoim atelier, które wkrótce stało się miejscem spotkań litewskiej inteligencji. Zainteresował się również wynalazkiem braci Lumiere i przed I wojna światową pożyczoną kamerą od amerykańskiego Litwina Antanasa Raciunasa filmował w swoim studio, a później również w plenerze. Zmarł w 1915 roku i został pochowany na cmentarzu na Rossie obok swego rodaka, artysty i kompozytora Mikołaja K. Ciurlionisa.

Inny walor ma odkrycie nieznanych do tej pory negatywów z czasów II wojny światowej wykonanych przez Anatanasa Zygasa i Jukneviciusa. Zdjęcia te dokumentujące uczestników antysowieckiej partyzantki z końca II wojny światowej ukrywane były w wytwórni torfowych brykietów. Z uratowanych z pożaru negatywów w latach 50. fotograf z Poniewieża Stasys Bogdanavicius wykonał odbitki, które prezentowane były na Litwie i w Chicago w USA, gdzie znajduje się największe skupisko emigracyjne Litwy poza granicami kraju.

Niezwykle sugestywne, znane z pierwszej po 1989 roku wystawie fotografii krajów bałtyckich na Zachodzie* fotografie Vytautasa Stanionisa z Olity (Alytus) zamykaja część historyczną albumu. Są to jego słynne podwójne portrety wykonywane dla mieszkańców do dokumentów ( podwójne w celu zaoszczędzenia materiału fotograficznego, którego w latach powojennych bardzo brakowało). Są tez zdjęcia dokumentujące nastrój małych miasteczek prowincji litewskiej lat 50 przypominające fotografie z niedawnej wystawy Tadeusza Rolke, która cieszyła się sporym uznaniem dwa lata temu również w Wilnie. Stanionis jak rzadko który fotograf umiał zapisać specyficzny nastrój i poezję miejsc oddalonych od wielkich centrów współczesnego życia.

"Litewska fotografia wczoraj i dziś" w jej drugiej edycji jest doskonałym uzupełnieniem pierwszego tomu - właściwie nie tyle uzupełnieniem co rozwinięciem i bardzo udaną kontynuacją łączącą walory informacyjne z czysto estetycznymi. Fotografia litewska nie po raz pierwszy zadziwia swoim bogactwem i wszechstronnością w podejmowaniu wyzwań jakie stawia przed nią współczesna sztuka. Nie znajdziemy tu łatwych fascynacji najnowszymi technologiami (Coraz bardziej wszechobecne techniki komputerowe), jest ona mniej związana ze sztuka współczesną niż ma to miejsce w innych krajach (nie wyłączając Polski). Ale jest w niej sporo rzetelnego profesjonalnego warsztatu, który często poparty wrażliwością na nastrój i formę pozwala docierać do prawdy i autentyzmu. Fotografia litewska mówiąc własnym głosem, ciągle ma nam cos niezwykłego do powiedzenia.

MG

"The Memory of Images" - wystawa zbiorowa - kurator Barbara Straka, Kilonia, Gdansk, 1993

 

Regina Sulskyte, XXX, 1997
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

Aurelija Cepulinskaite, XXX, 1998
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

 

Vytautas Stanionis - "Inhabitans of Seirjaji, Photo for Documents", 1946
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

Jonas Daniunas - "Vysytis" 1996
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

Vytautas Stanionis - "Mieszkańcy Seirjaji, zdjęcie do dokumentów", 1946
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

Zenonas Bulgakovas - "Sierpień", 1997

 

 

Vytautas Stanionis - "Na rynku", 1956
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

 

Aleksandras Jurasaitis (1859-1915) - "Puszcza Białowieska", 1900
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

Arunas Baltenas - "Wilno, ul. Franciszkańska"
"Litewska fotografia wczoraj i dziś", II edycja, Vilnius 1998

 

 

O fotografii litewskiej pisaliśmy poprzednio w fotoTAPECIE m.in.:

Spis treści

Copyright © 1997-2012 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2012 Zeta-Media Inc.
e-mail: fti@zeta-media.com