Lietuvos fotografija : vakar ir siandien
Lithuanian Photography: Yesterday and Today
Lietuvos fotomenininku sajunga, Vilnius 2001
ISBN 9955-438-05-03

 

 

5-ty tom Fotografii litewskiej wczoraj i dziś

 

Na okładce albumu fragment zdjecia autorstwa Snieguole Michelkeviciute. Is filmavimo aiksteles (Na planie filmowym)

POJAWIŁ się kolejny album ze znanej już, i opisywanej* przez nas serii "Litewska fotografia wczoraj i dziś".

Należy mieć dużo uznania dla inicjatywy Związku Fotografów Litewskich, który jest wydawcą, tej wartościowej publikacji. Przygotowali go m.in. znany krytyk Skrimantas Valiulis, znany fotograf Stanislovas Żvirgżdas, a także młoda krytyk sztuki Agens Narusyte.

Formuła jest podobna do wydań poprzednich - album obejmuje zdjęcia w większości z ostatnich lat, ale zawiera również prace autorów, którzy w sposób szczególny zaznaczyli się w historii najnowszej fotografii litewskiej, jak np. Vitas Luckus, Antanas Sutkus, Aleksandras Macijauskas, Algimantas Kuncius.

Do najbardziej ciekawych należą jednak dwa eseje ilustrowane licznymi fotografiami.

Jeden dotyczy twórczości Kazysa Daugeli (ur. 1912 r. W Radziwiliszkach), który zaczął fotografować na początku lat 30. Zadebiutował w wystawie organizowanej przez Rolleiflexa w 1939 roku w Niemczech, w 1940 roku wystawiał swoje prace w Wilnie i wzbudziły one pozytywne oceny Jana Bułhaka.

W 1944 roku Daugela znalazł się w Austrii, potem w Niemczech aż w końcu trafił do USA gdzie w 1952 roku został członkiem The American Society of Photography. Jego fotografie realistycznie prezentowały życie w przedwojennej Litwie, ale najwartościowsze wydają się jego zdjęcia wykonane na emigracji w obozach dla uchodźców w Niemczech oraz z podróży morskiej do USA.

 

Kazys Daugela Per Atlanta Across the Atlantic, 1949

Petras Velicka Is ciklo Laiko pazenklinti. 5 - 6 des. From the Cycle Marked by Time. The 50's and 60's

 

Osobne miejsce ma w albumie Petras Velicka, o którym pisaliśmy już przy okazji relacji z Wilna**. Odkrycie jego fotografii spowodowało napisanie przez Antanasa Sutkusa tekstu pod znamiennym tytułem: "Fotografie Velicki przywołują moje dzieciństwo". Velicka, który był w zasadzie amatorem, fotografował z pasją swoje najbliższe otoczenie, strony rodzinne, swoich bliskich. Fotografował aparatem Agfa, używając materiałów tej samej firmy. W latach 60-tych, kiedy filmów zabrakło, zaniechał robienia zdjęć. Nie zabiegał o publikacje swoich zdjęć, chociaż pracował w wydawnictwie. Niemniej teraz okazuje się, że zdjęcia te są wspaniałym, bardzo osobistym dokumentem z życia na Litwie w latach 40-50, w trudnych latach obowiązkowej kolektywizacji i sowietyzacji kraju.

Poza tym w albumie znaleźć można kolejne prace znanych już dobrze fotografów litewskich: Pożarskasa, Żvirgżdasa, Kunciusa, Juskelisa (jedna z okładek), Strumily, Balcytsa, Stanionisa, Lukysa, Rakauskasa. Są też obecne Violeta Bubelyte, Snieguole Michelkeviciute, Aurelija Cepulinskaite ze zdjęciami w czarno białej tonacji oraz barwne prace młodych artystek Kristiny Zdaneviciute, Edyty Voveryte, Andreole Saboniene.

 

Jonas Dovydenas - Vilnius, 2000
Z albumu "Lietuvos fotografija vakar ir siandien - Lithuanian Photography: Yesterday and Today", Vilnius 2001

 

Algimantas Kuncius - Palanga, 1999

 

Na osobną uwagę zasługuje cykl zdjęć Rimaldasa Viksraitisa, który od lat fotografuje mieszkańców swojej wioski i okolic na zachodzie Litwy tuż pod granicą z Obwodem Kaliningradzkim.. Oddalony od wielkomiejskich skupisk, koncentruje się na codziennym, zwykłym i nie łatwym życiu mieszkańców, swoich sąsiadów. Traktuje ich z pobłażaniem i pewnym ciepłem, chociaż nie obawia się przedstawić ich niejako w krzywym zwierciadle obnażając ich przywary i wady. To bardzo realistyczna fotografia, która spotkała się z dużym uznaniem na Litwie. Dowodem tego jest indywidualna wystawa, którą otworzono w starej galerii Związku Fotografów Litewskich przy ulicy Stiklo na wileńskiej starówce pod koniec grudnia, przy okazji odbywającego się sympozjum i dużej międzynarodowej wystawy (Galeria Prospekto) pt. "Jak żyjesz człowieku".

W albumie z datą 2001 nie mogło oczywiście zabraknąć zdjęć aktualnych zdających relację z tego co zdarzyło się na Litwie całkiem niedawno. Stąd zapewne znalazł się cykl kilku ciekawych portretów znanego w tej materii Aleksandrasa Aleksadraviciusa, który wykonał serię portretów laureatów literackiej nagrody Nobla Czesława Miłosza, Wisławę Szymborską i Guentera Grassa. Spotkali się oni w Wilnie w 2000 roku zaproszeni przez tamtejsze środowiska literackie.

 

Algimantas Aleksandravicius - laureaci Nobla w Wilnie: Ceslovas Milosas, Vislava Symborska, Gunter Grass. 2000.

Edita Voveryte - Kontaktas / Contact, 2000.

 

Flavijus Piliponis - Vidudienio sapnas (24), A Midday Dream (24), 1999

 

"Fotografia litewska wczoraj i dziś" to również solidne przedsięwzięcie edytorskie - zawiera doskonale opracowane indeksy, podane są biogramy fotografów, wymienione wystawy jakie odbyły się na Litwie w 2000 roku oraz ważniejsze publikacje z dziedziny fotografii, jakie ukazały się w tym okresie. Książka ta powinna znaleźć się w bibliotece każdego historyka fotografii, a ponieważ jest bardzo przejrzyście wydana i posiada angielskie tłumaczenia, winna dotrzeć do każdego kto interesuje się fotografią.

mg

 

 

Poprzednio w "fotoTAPECIE":

 

Zobacz też:

 

Spis treści

Copyright © 1997-2024 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2024 Zeta-Media Inc.

 

01 - 02 - 02