Format - Pismo artystyczne
ISSN 0867-2555
Wydawca: Akademia Sztuk Pięknych
im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

Głównie o fotografii – Format nr 76-77

Zuzanna Sokołowska

Format nr 76-77; na okładce: Anna Tokarska - Fotografia z zestawu "Untitled"

Najnowszy, podwójny numer pisma artystycznego „Format” otwiera fotografia Anny Tokarskiej z cyklu „Untitled”, która przedstawia stertę zielonych owoców i warzyw, przybierającą kształt ludzkiej twarzy. Tokarska, tworząc swoje fascynujące zdjęcia, inspirowała się twórczością włoskiego malarza i rysownika Arcimboldo Giuseppe, autora niezapomnianych, szalenie ekscentrycznych oraz przede wszystkim nowatorskich portretów, do których wykorzystywał wszelkiego rodzaju owoce i rośliny. Bliżej postać Anny Tokarskiej i jej fascynującej twórczości przedstawia tekst Piotra Komorowskiego, który znajdziemy właśnie w tym numerze.

Zdjęcie artystki, które zostało umieszczone na okładce „Formatu”, sugeruje mimowolnie podjęte wątki w najnowszym wydaniu. A są to przede wszystkim zagadnienia dotyczące ludzkiej twarzy. Andrzej Saj, w swoim erudycyjnym tekście „Od twarzy do maski. Faces”, przywołuje najważniejsze dzieło Hansa Beltinga „Faces. Historia twarzy”, a także analizuje przemiany, jakie nastąpiły w myśleniu o sztuce portretowania ludzkiej fizjonomii. Swoje rozważania kończy na niezwykle dziś popularnym selfie, które według Saja stało się prawdziwą epidemią i tak naprawdę niewiele wnosi dla „procesu wnikliwego docierania do prawdy wewnętrznej duchowości”. Nie sposób się nie zgodzić z tym twierdzeniem, zwłaszcza, że selfie stało się tak naprawdę pewną formą podglądania samego siebie, próbą aktualizacji własnego wizerunku, na które tak zachłanne jest ludzkie oko. Można też zauważyć, że selfie to pewnego rodzaju cyfrowa autoagresja – ciało jest przycinane, fragmentaryzowane, formowane na potrzeby kadru i obowiązujących kanonów piękna.

Kolejnym tekstem, który nawiązuje do filozoficznych rozważań Hansa Beltinga, odwołujących się tym razem do obrazu, jest materiał Elżbiety Łubowicz „Ciało obrazu. Powrót do picture”. W podobnym kontekście utrzymany jest także tekst Grzegorza Sztabińskiego „Światło obrazu i poza obrazem”.

W najnowszym numerze nie brak także relacji z ubiegłorocznego Miesiąca Fotografii w Krakowie, którą dla czytelników przygotowała Marianna Michałowska w tekście „Popatrz- koniec świata już był”, a także wielu artykułów poświęconych Biennale WRO 2017. Na szczególną uwagę zasługują także teksty poświęcone Documenta 14 oraz siódmej edycji Tiff Festival. Tymczasem Mateusz Palka przybliża twórczość polskiego fotografa Piotra Zbierskiego. Autor pisząc o twórczości tego artysty, zwraca uwagę przede wszystkim na emocjonalny wymiar jego realizacji, traktując je jednocześnie jako wizualny traktat o widzeniu. Palka wspomina także postać słynnego już klasyka fotografii, jakim jest bez wątpienia Walker Evans. Twórczość tego artysty można było oglądać w trakcie zeszłorocznej, retrospektywnej wystawy w Centre Pompidou w Paryżu, którą specjalnie dla polskich czytelników relacjonuje Palka w swoim tekście „Wernakularny Walker Evans ?”.

Magdalena Barbaruk przywołuje natomiast prace Jerzego Piątka, którego zdjęcia, stanowiące socjologiczny zapis kieleckiej prowincji, można było oglądać na wystawie w galerii FOTO-GEN Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu. Czesław Czapliński przygotował tekst poświęcony twórczości Irvinga Penna, jednego z najważniejszych, amerykańskich fotografów, a Katarzyna Zahorska pisze o Gordonie Parksie – kolejnym artyście, wywodzącym się z USA. Jego twórczość, nie tylko fotograficzna, ale także i muzyczna oraz pisarska, stanowi próbę opisu kontrastów, społecznych nierówności oraz trudnej do zniesienia przemocy. Nie sposób przejść obojętnie wobec niezwykłych zdjęć Parksa, który podkreślał, że aparat jest jego bronią przeciwko wszystkiemu, czego tak naprawdę w Ameryce nie znosi, a jest to rasizm, dyskryminacja oraz bieda.

Lena Wicherkiewicz wspomina za to sylwetkę belgijskiego artysty Jeana-François’a Spricigo w swoim niezwykle sensualnym tekście „Światło jak zorza”. Dla Wicherkiewicz, zdjęcia Spricigo stanowią zapis pewnych wrażeń, ulotnej chwili, która już nigdy się nie powtórzy. „Są one niczym japońskie i chińskie malarstwo tuszowe. Na próżno w nich szukać decydującego momentu, studium czy punctum. Jest zwięzłość, sugestia, niedokończenie, otwartość, ślad, gest, spojrzenie, a także pewien rodzaj fotograficznej prostoty[…]” – pisze autorka, podkreślając przede wszystkim wielowymiarowy aspekt twórczości Spricigo.

W podwójnym wydaniu „Formatu” znajduje się także dodatek literacki, w którym można zaleźć teksty Tadeusza Złotorzyckiego, Mariusza Wilka, Jerzego Pluty, Henryka Wańka, Ewy Sonnenberg czy Rogera Piaskowskiego. Prawdziwą gratką są także bez wątpienia „Wiersze” Paula Celana w brawurowym tłumaczeniu Marka Śniecińskiego. Jest to już trzecia edycja „formatu literackiego” i miejmy nadzieję, nie ostatnia. Nie pozostaje teraz zatem nic innego, jak zatopić się w lekturze „Formatu”, pozostającego nadal w ścisłej czołówce najlepszych czasopism o sztuce w Polsce.

Zuzanna Sokołowska

SPIS TREŚCI:

TEMATY
4. Grzegorz Sztabiński. Światło obrazu i poza obrazem
8. Elżbieta Łubowicz CIAŁO OBRAZU. Powrót do picture
11. Andrzej Saj. Od twarzy do maski. Faces

WYDARZENIA
16. Krzysztof Stanisławski. Odchylenie performatywne na Biennale weneckim 2017
22. Grażyna Borowik. Matka Boska na żywo i fabryka marzeń
28. Justyna Ryczek. Nie byłam w tym roku w Atenach, zatem czy mogę pisać o Documenta 14…
32. Marianna Michałowska. Popatrz – koniec świat już był
35. Krzysztof Jurecki. Festiwal w Łodzi 2017. Przesilenie, czyli Dasz wiarę?
38. Kama Wróbel. Zasoby odblokowane, czyli TIFF Festival po raz siódmy!

WRO
42. Krzysztof Dobrowolski, Piotr Jakub Fereński. Od Redakcji
43. Alexander Yang. Kurator na krawędzi przyszłości – recenzja Biennale WRO 2017
46. Ewelina Strawa-Kęsek. Poszukiwania i poszerzania Małe WRO podczas 17. Biennale Sztuki Mediów WRO 2017 Draft Systems
48. Emilia Chorzępa. Różne stany świadomości, czyli 3. Konkurs Najlepszych Dyplomów Sztuki Mediów
50. Sidey Myoo. Intermedia a zwrot kinematograficzny
52. Mirosław Filiciak, Paweł Janicki, Aleksandra Janus, Alek Tarkowski. Forum „Sieci Kultury” – diagnozy
53. Magdalena Kondratowicz. Zakamuflowany budżet operacji
55. Joanna Jaroch. 576698/18446744073709551615, czyli życie/system ukryte w liczbach
58. Adrianna Michno. Ja i mój odpowiednik na sprzedaż
60. Maciej Chwołka. Jesteśmy algorytmem
61. Anna Chrobot. Wspólny organizm
62. Aleksander Jarocki. Symbiotyczny konglomerat
64. Mediacja sztuki / Kulturoznawstwo. Elementy systemu – komentarze

POSTAWY I
68. Lena Wicherkiewicz. Hortus Natalicus czyli transfiguracje Natalii LL
72. Jacek Piechucki. Projekt „Incidental & Accidental”
75. Piotr Komorowski. W stronę światła
79. Mateusz Palka. Piotr Zbierski Push the sky away
82. Anna Kania Saj. W stronę autentycznych fikcji
84. Krzysztof Jurecki. Całościowa, czyli jaka wizja świata?
87. Agnieszka Bandura. Neverending story… – fotoinstalacje Agaty Szuby
90. Elżbieta Łubowicz. ZAGADKOWA WIDZIALNOŚĆ ŚWIATA. O „Martwych naturach” Pawła Żaka
93. Piotr Komorowski. Martwa natura jako personifikacja. O fotografiach Anny Tokarskiej
95. Magdalena Barbaruk. Foto-geniczność grozy życia. „Urok prowincji w fotografii Jerzego Piątka”
98. Andrzej Więckowski. Od twarzy do duszy

REMINISCENCJE
100. Andrzej Mazur. Otwarta refleksja nad Otwartą wystawą
103. Magdalena Mielnicka. Ślady Abakanowicz
106. Czesław Czapliński. Irving Penn (1917–2009) w stulecie urodzin jednego z wielkich fotografów XX wieku
110. Mateusz Palka. Wernakularny Walker Evans?
112. Katarzyna Zahorska. Gordon Parks, człowiek ze styku światów
114. Bogdan Konopka. My – Twoja Ameryka hommage a Wojciech Zawadzki
115. Marek Szyryk. Pomiędzy magią a melancholią. Wspomnienie o Ewie Andrzejewskiej
116. Mirosław Rajkowski. Artificial Inteligence-The Other I czyli Ars Electronica 2017

KONTAKTY
118. Jan Wiktor Sienkiewicz. Kalifornijska KrakArt Group
120. Rafał Boettner-Łubowski. „ELOGIO DELLA PITTURA / POCHWAŁA MALARSTWA”

RELACJE
122. Katarzyna Zahorska. Niedokończona opowieść o polskiej sztuce nowych mediów
125. Lena Wicherkiewicz. Światło jak zorza
128. Krzysztof Jurecki. Kilka uwag o IV Biennale w Piotrkowie
130. Piotr Jakub Fereński. Konteksty Kontekstów
133. Gabriela Dragun. JC14 + KMB64 = SURVIVAL 15. Czy jest wzór na sztukę?
136. Paulina Brelińska. Gabinet pamiątek
138. Joanna Kobyłt. Potrzebna sztuka
140. Ewa Sonnenberg. Noc Świata o wystawie „Globalizacja i indywidualność”
142. Paweł Lewandowski-Palle. „Zbrojownia” sztuki albo o dyplomach Akademii 2017 r.
144. Piotr Głowacki. O Martwej naturze w fotografii
146. Anna Poznańska. Leszek Mądzik w Teatrze 313
147. Andrzej Mazur. Dwudziestolecie Industrial Art
149. Urszula Smaza-Gralak. „POLISH DESIGN. Tomorrow is Today” – relacja z Mediolanu
152. Bożena Kowalska. Museum Jerke

INTERPRETACJE
154. Lila Dmochowska. Gesamtkunstwerk – głos w obronie „całości”
156. Olga Ząbroń, Michał Misiak. 35 plenerów spod znaku geometrii
157. B.K. Światło w geometrii
158. Janusz Jaroszewski. Andrzej Więckowski i PhotoZona
159. Tadeusz Złotorzycki. Sens pustki i depresji
160. Michał Jakubowicz. Doświadczanie małych bifurkacji

(z cyklu KALKO-MANIA) Andrzej Kostołowski. Żyrandol (Z cyklu: Rozważania psychoprzedmiotowe I)

Poprzednio w FOTOTAPECIE m.in.:

Zobacz też:

FORMAT NET

Spis treści