Zygmunt Rytka (1947-2018)

rytka-bialka — Zygmunt Rytka - z cyklu „Moje miejsce”, 1983

Odszedł Zygmunt Rytka.

Jeden z najbardziej istotnych i najbardziej niezależnych artystów sztuki wizualnej ostatnich dekad. Oprócz fotografii, która pozostała dla niego najważniejszym z mediów, jako jeden z pierwszych zajmował się videoartem, był również eksperymentatorem, a od 1971 dokumentalistą życia artystycznego – stworzył słynny zapis zainicjowany wystawą „Fotowizja-Katalog Some Meetings 1971 – 1981” w Małej Galerii, z którą pozostał związany przez cały okres jej istnienia tj do 2006 roku. To właśnie w Małej Galerii miała miejsce prezentacja większości jego premierowych projektów, szczególnie w latach 80. i 90. ub. wieku.

Jego sztuka była ustawicznym poszukiwaniem własnej samoświadomości artystycznej – jak pisał wybitny krytyk Jerzy Busza – i z tego wynikał jego sceptycyzm i nieufność wobec wartości, które podejmował. W jego sztuce o charakterze intermedialnym odnaleźć można powiązania konceptualne, ale i silnie zaakcentowany relatywizm w dążeniu do „rozwiązań nieosiągalnych”.

Oprócz inspiracji z zetknięcia nauki i świata technologii (stąd wczesne realizacje video), kierował swoje zainteresowania ku naturze. Wiele jego prac powstało na Podhalu, nad górską rzeką Białka. Przez 30 lat było to „Jego Miejsce, ciągłe i niewyczerpane źródło inspiracji”.

Zygmunt Rytka brał udział w wielu istotnych dla sztuki polskiej wystawach w kraju i zagranicą, był inicjatorem wielu akcji artystycznych, również w czasie stanu wojennego i w latach późniejszych. Jako artysta blisko związany z Małą Galerią w Warszawie należał do jej Rady Artystycznej w czasach dla galerii niełatwych, kiedy jej istnienie było zagrożone.

Poza wszystkim miał w sobie jakąś nieokreśloną jasność i entuzjazm życia, wspaniale integrował środowisko artystyczne, miał wielu przyjaciół artystów, krytyków, ludzi teatru, estrady – był również znakomitym fotografem teatralnym wykonując setki zdjęć ze spektakli i koncertów.

Pod koniec życia – współzałożyciel i fundator Ośrodka Sztuki i Fundacji In Situ w Sokołowsku na Dolnym Śląsku.

Jego bogata i wartościowa twórczość będzie jeszcze długo przedmiotem badań. Zostawił po sobie nie tylko świetne prace, ale również wspomnienie człowieka niezwykle ciepłego i otwartego na innych.

Marek Grygiel

Poprzednio w FOTOTAPECIE m.in.:

Zobacz też:

Zygmunt Rytka i środowisko Małej Galerii

Zygmunt Rytka sportretowany przez Tibora Varnagy w Warszawie w czerwcu 1987 roku.

Przez ponad 20 lat ścisłej współpracy z Małą Galerią Zygmunt Rytka był nie tylko jej aktywnym artystą prezentując w niej kolejne swoje projekty ale również czerpał radość i satysfakcję z wykonywania swoistej własnej dokumentacji.

Te liczne zdjęcia, często pełne humoru i różnych podtekstów, zaczęły się układać w jego „Kolekcję Prywatną”, której zasadniczy trzon został zaprezentowany już w 1985 roku w Małej Galerii w Warszawie a potem na wystawie jubileuszowej na 20 lecie istnienia galerii w 1997 roku, jak również pięć lat później w 2002 r.

Zygmunt Rytka, co warto podkreślić, był nie tylko uczestnikiem tych artystyczno-towarzyskich spotkań, na różnych plenerach, czy to w Kazimierzu nad Wisłą czy w Teofilowie z Łodzią Kaliską, a także w czasie kilku edycji Niemego Kina na łódzkim Strychu przy Piotrkowskiej oraz spotkań w Galerii Wschodniej w Łodzi.

Zaprzyjaźniony z wszystkimi brał również udział w wystawach i prezentacjach artystycznych w Galerii Liget w Budapeszcie . Wszędzie objawiał swój wielki talent fotografa jakby od niechcenia zapisującego życie artystyczne. Teraz okazuje się, że jego rola w tworzeniu tego środowiska i utrwalenie różnych niekiedy nawet banalnie codziennych wydarzeń była tak istotna i wnosząca sporo wartościowych impulsów i ożywienia.

Niech dowodem tego będzie te kilka szybko odszukanych zdjęć, które dobrze oddają atmosferę tych lat, kiedy to artyści, ludzie sztuki, byli znacznie bliżej siebie, a świat nie był jeszcze tak zmonopolizowany i sprofesjonalizowany w sztywnych schematach i komercyjnych konwencjach.

„Kompozycja grupowa na trawie”, Kazimierz nad Wisłą, 1983, fot. Zygmunt Rytka (od lewej: Jacek Kryszkowski, Marek Jóźwiak, Antoni Mikołajczyk, Marek Janiak, Józef Robakowski, Zygmunt Rytka)

Wystawa „Kolekcja - X lecie Małej Galerii”, 8.12.1987. Fot. Zygmunt Rytka

Wystawa „Kolekcja – X lecie Małej Galerii”, 8.12.1987. Fot. Arch. Małej Galerii

Kartka – reprodukcja wykonana i wysłana przez Zygmunta Rytkę z Białki Tatrzańskiej, połowa lat 80.

Krzysztof Wojciechowski i Zygmunt Rytka, przygotowania do wystawy „Mała Galeria i przyjaciele – z kolekcji Zygmunta Rytki”, 1997. Fot. Marek Grygiel

„Grupa pozująca we wnętrzu”, 1987. Fot. Zygmunt Rytka. Od lewej w górnym rzędzie: Jolanta Ciesielska, Janusz Zagrodzki, Andrzej Partum [makieta], Antoni Mikołajczyk, Lucjan Demidowski; na dole od lewej: Józef Robakowski, Zofia Łuczko, Zygmunt Rytka.

„Spotkanie z Markiem K.”, 1987. Fot. Zygmunt Rytka

Fot. Zygmunt Rytka „Kolekcja prywatna – Private Collection”, video 15 min. 1989

Zygmunt Rytka, Andrzej Partum, 3.04.1990. Fot. Krzysztof Wojciechowski

Wystawa „Mała Galeria i przyjaciele – z kolekcji Zygmunta Rytki”, 1.07.1997. Fot. Krzysztof Wojciechowski

Jan Dobkowski z córką Marianną podczas wystawy na 20 lecie Małej Galerii w 1997 roku na tle zdjęcia grupowego przed Małą Galerią wykonanego z okazji wystawy Zygmunta Rytki „Kolekcja Prywatna” w maju 1985 roku. Fot. Krzysztof Wojciechowski.

„25 lat Małej Galerii”, 10.10.2002, od lewej Tomek Sikora, Zygmunt Rytka, Krzysztof Cichosz. Fot. Krzysztof Wojciechowski.

Spis treści