Kwartalnik FORMAT 82-83: fotografia, instalacje

FORMAT - Pismo artystyczne, Nr 82-83 / 2019
Red. naczelny: Andrzej Saj
Wydawca: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
ISSN 0867- 2555

FORMAT to obecnie jedno z niewielu regularnie ukazujących się w naszym kraju pism o sztuce współczesnej. Prowadzone od lat z podziwu godną konsekwencją, pod stałą redakcją Andrzeja Saja z gronem stałych współpracowników w kraju i za granicą rejestruje, komentuje, relacjonuje najważniejsze wydarzenia i zjawiska w sztuce i kulturze dając tym samym jedną z najszerszych i najbogatszych ofert z tego zakresu.

Nie inaczej jest w numerze najnowszym, który ukazał się jakby w prezencie na okres świąteczny i noworoczny.

Tematy przewodnie to instalacja i fotografia.

Numer otwierają dwa teksty: Grzegorza Dziamskiego, który zwraca uwagę na to, że mamy do czynienia ze zjawiskiem swobodnego przekraczania przez wielu artystów gatunków w sztuce (np. rzeźba – instalacja), a z kolei Grzegorz Sztabiński, powołując się na dzieło Le Goffa „Historia i pamięć”, a także kanoniczny już esej Barthesa „Światło obrazu”, pisze o różnych rodzajach funkcjonowania „sztuki pamięci”. W procesie zapamiętywania fotografia spełnia szczególną rolę, paradoksalnie bowiem pozwala uchronić pamięć przed czasem i związaną z nim przemianą.

Do tego, co jest pamięcią w fotografii, co jest ona w stanie przekazać ponadto co w niej jest czytelne i widoczne na pierwszy rzut oka, nawiązuje relacja Andrzeja Saja pt „Magia pamięci – czy fotografia jest chora?” z 18. edycji Międzynarodowego Łódzkiego Festiwalu Fotografii.

Relacji w całym numerze FORMATU jest oczywiście więcej, m. in: ciekawy opis Miesiąca Fotografii w Krakowie, w tym również rozmowa z Wojciechem Nowickim, kolekcjonerem i kuratorem jednej z wystaw Miesiąca pt. „Chmura”, relacje z tegorocznego Biennale Sztuki w Wenecji (bardzo ciekawa, krytyczna pt.”Polityczny kicz” Alexandry Hołowni), Biennale Rysunku we Wrocławiu, czy omówienie Krzysztofa Jureckiego o V Jubileuszowym Piotrkowskim Biennale Sztuki. Jak wiadomo Wrocław jest też miejscem Biennale Sztuki Mediów WRO - o tegorocznej edycji pisze w tekście „WROpór” Grzegorz Soboń.

Autorką dwóch ciekawych tekstów jest Alicja Cichowicz, pisząca o twórczości Izy Łapińskiej i Józefa Robakowskiego. Łapińska w swoich zdjęciach „próbuje ukazać gęstość nasycenia żywej materii posługując się dużym zbliżeniem jako środkiem do odkrywania nowych przestrzeni słabo dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem, za to silnie pobudzającym wyobraźnię”.

Z kolei drugi tekst Cichowicz poświęcony jest twórczości Józefa Robakowskiego, który w lutym br. (2019) obchodził 80-lecie urodzin (główne uroczystości i sympozjum odbyło się w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, któremu Robakowski podarował unikalną kolekcję Galerii Wymiany prowadzonej przez lata w swym łódzkim mieszkaniu).

Igor Omulecki, z cyklu "Mikado", 2018

Jak to bywało we wcześniejszych numerach FORMATU, pismo zwraca uwagę również na znaczące wystawy, jakie odbyły się w ostatnim czasie. Są więc relacje m.in. Jaromira Jedlińskiego o wystawie obiektów i instalacji Marcina Berdyszaka w radomskiej Elektrownii, Katarzyny Zahorskiej o wystawie pt. Stany skupienia” artystek z Europy Środkowo-Wschodniej związanych ze sztuką autoportretu w kontekście emancypacyjnym (Natalia LL, Dóra Maurer, Jolanta Marcolla, Dorota Nieznalska, Šejla Kamerić, Alexandra Croitoru, Alla Georgeva, Anna Kutera, Ewa Partum).

Natomiast w ramach Polsko-Gruzińskiego Festiwalu Kultury we wrocławskiej galerii Foto-Gen pokazano znakomitą wystawę fotografii Irakliego Dzneladze z Batumi. Szeroką relację z opisem twórczości artysty napisała Anna Kania Saj ilustrując materiał kilkoma interesującymi zdjęciami.

Wartość, atrakcyjność i różnorodność FORMATU zasadzona jest w dużej części na korespondencjach specjalnych współpracowników. Niewątpliwie należał do nich również zmarły nagle wiosną tego roku śp. Bogdan Konopka, o którym w bardzo osobistym i pełnym zaangażowaniu tekście napisał Mateusz Palka, a redakcja dodała od siebie:

„Bogdanie byłeś naszym przyjacielem i wiernym współpracownikiem, niezwykle cenionym za Twój talent i kunszt warsztatowy. Byłeś i jesteś wyjątkowym mistrzem fotografii; dziękujemy Ci, że mogliśmy – po Twojej emigracji do Francji – być pismem kształtującym świadomość o Twojej rozwijającej się fotografii na forum krajowym. Teraz, niestety, możemy ją już tylko podsumowywać. Żegnamy Cię i czekamy na reportaże „stamtąd”(?).
Andrzej Saj i redakcja „Formatu”.

W czasach, kiedy już pewnie większość czytanych przez nas tekstów odbywa się w internecie, warto wziąć do ręki starannie, pieczołowicie wydany kolejny numer FORMATU i docenić jego walory nie tylko informacyjno-merytoryczne ale i edytorskie. Właściwie dobrany papier, jakość drukowanych ilustracji, logiczny i przejrzysty układ tekstu i klarowność przekazu sprawiają, że mamy do czynienia z publikacją, do której będzie można wracać jeszcze wielokrotnie i nie tylko poszerzać wiedzę i refleksję nad sztuką ale wzbogacać umysł i cieszyć oko. Czas świąteczny i noworoczny bardzo temu sprzyja.

Marek Grygiel

Bogdan Konopka, z cyklu Polaroidy, 01.12.2013.

Zobacz też:

Witryna FORMAT-NET

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

Spis treści