Tadeusz Rolke – Tu byliśmy (album)

Tadeusz Rolke cykl TU BYLIŚMY rozpoczął jeszcze w latach 90. Pierwsza wystawa miała miejsce w roku 2003 w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie a FOTOTAPETA była od początków patronem medialnym tego artystycznego przedsięwzięcia.

W roku 2008 w wydawnictwie edition.fotoTAPETA ukazała się książka „Tu byliśmy – Ostatnie ślady zaginionej kultury”, gdzie zdjęcia Tadeusza Rolke stanowiły równoważną część publikacji obok tekstów Feliksa Tycha, byłego dyrektora Żydowskiego Instytutu Historycznego, brytyjskiego historyka Simona Shamy i wywodzącego się z Warszawy żydowskiego profesora etyki i mistycyzmu Joshuy Heschela. Wydawnictwo to powstałe z inicjatywy Andreasa Rostka przy współudziale Tadeusza Rolke i Marka Grygla, jest prowadzone nadal z powodzeniem przez inicjatora w Berlinie koncentrując się bardziej na twórczości literackiej (esej, reportaż, poezja, proza).

Album wydany obecnie jest przede wszystkim publikacją, w której główną rolę pełnią fotografie wybrane spośród setek zdjeć, wykonanych w czasie licznych podróży przez Tadeusza Rolke. Te podróże, najczęściej przy współudziale Marka Grygla, ale również innych przyjaciół (Bojarow, Prażmowski, Tsukahara, Zdrojewski, Urbaniak i in.) obejmowały terytorium I Rzeczypospolitej, ale i również tereny bardziej na południe (Słowacja, Węgry).

Inicjatorem powstania tej monumentalnej publikacji była Tamara Pieńko. Wstęp napisał Paweł Smoleński, który na podstawie rozmowy z Tadeuszem Rolke i Markiem Gryglem opisał barwnie historię i okoliczności powstawania tych fotografii przypominając osoby (Jerzy Budziszewski), wydarzenia z dzieciństwa czasów wojny autora zdjęć, miejsca (Jadów, Stryków), okoliczności podróży i odnajdywania właściwych dla projektu lokalizacji.

Album pod względem edytorskim i graficznym zrealizowała Magdalena Wierzbicka. Przy zachowaniu pewnej monumentalności tej publikacji, czarnej, twardej okładce z wytłoczonym jedynie i ledwo widocznym liternictwem, publikacja ta przedstawia fotografię tak, by w jej kontemplacji nie przeszkadzały żadne „nowoczesne” i zbytnie udziwnienia. Ta prostota powoduje, że zdjęcia ogląda się z możliwością odnajdywania na nich najdrobniejszych szczegółów i niuansów. Bez wysiłku odczytać można przemyślane i nie przypadkowe kompozycje autora zdjęć, bo jest to przede wszystkim publikacja fotograficzna.

Album wydany w nakładzie 500 egzemplarzy nie będzie miał zapewne szerokiej dystrybucji ale biorąc pod uwagę jego unikalne i bardzo wysmakowane walory na pewno trafi do prawdziwych i wytrawnych odbiorców fotografii. Warto jeszcze dodać, że zarówno życiorys autora zdjęć, wstęp i tekst kuratora projektu są w wersji angielskiej, co może przyczyni się również do szerszego oddźwięku, jaki niewątpliwie ta unikatowa publikacja powinna uzyskać.

MG

 

Nina Stiller
(Facebook, 29 czerwca 2021)

Trzymam w ręku nowy album Tadeusza Rolke „Tu Byliśmy”, i nie mogę się nim nasycić....

Bo w końcu słowo ciałem się stało. I teraz już niemal dosłownie czuję, jak magia zarejestrowanych w nim śladów pamięci pulsuje mi w dłoniach. Śladów rzeczywistości, obecnie w przytłaczającej większości w stanie totalnego rozpadu, więc tym bardziej dla mnie przejmującej. Od pierwszej ilustracji projekt zasysa moją uwagę bez reszty. A wzmaga ją niemal w dwójnasób fakt, że jak się później okazuje, książkę charakteryzuje całkowity brak współczesnego człowieka na zdjęciach. Jak to możliwe? Tak jakby Autor projektu poprzez tę symboliczną nieobecność chciał dobitnie uwypuklić przekaz, że bez WAS umarłych nie ma i NAS żywych. I być może stąd wziął się ten tytuł? w wymownej dla mnie formie gramatycznego zapisu w pierwszej osobie: „Tu Byliśmy”? A nie na przykład: „Tu Byliście” lub „Tu Byli”. Kto? Ano ci, jak to się zwykło mawiać, oni - tamci chasydzcy czy ortodoksyjni, lub jeszcze inni Żydzi, wytraceni przez zagładę i przez intencjonalne wymazanie ich ze zbiorowej pamięci współcześnie żyjących.

Ukłon więc w stronę Autora, że się z Nimi utożsamił i za to, że rozpoczął wędrówkę po ich śladach. Gdy ją rozpoczynał, wydawać by się mogło, że odnajduje nieliczne już skarby historii, które jednak w trakcie realizacji projektu tak zaskakująco się namnożyły, że projekt okazał się być wręcz nieskończonym. I wciąż, jak podkreśla sam Autor - trwa, dzieje się...

To nasuwa pytanie: A gdzie w takim razie NIE byliśmy? Bo nie wiem, czy jest w Polsce miejsce, gdzie Żydów w ogóle nie było. I właśnie to pytanie dopiero uwypukla niewyobrażalnie dramatyczną próbę wymazania ich obecności ze zbiorowej pamięci i ze współczesnego krajobrazu. Ale jak wiadomo życie nie znosi próżni i w przyrodzie nic nie ginie. Zanim więc wydawałoby się że na zawsze zaginie, są wśród nas jeszcze ci, którzy doświadczyli tamtejszej rzeczywistości z tak silnie organicznie wplecioną w ich realność żydowską obecnością, że nie mogą o niej zapomnieć, wymazać z duszy, ze świadomości, zamilczeć na śmierć.

[...]

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

• Tadeusz Rolke: „Tam i z powrotem”, wystawa w galerii Le Guern w Warszawie (2019)
• Tadeusz Rolke – Zatarte ślady, Mazury w latach 70., wystawa w Muzeum Historycznym w Ełku (2017)
• Rolke – Lekcja pamięci, wystawa w Żydowskim Instytucie Historycznym (2016)
• Tadeusz Rolke: Miejsca. Rekonstrukcja, wystawa w Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białystoku (2015)
• Tadeusz Rolke – CDN. Fotografia, wystawa w Tarnowskim Centrum Kultury (2014)
• Tadeusz Rolke – "Wszystko jest fotografią", wystawa jubileuszowa w CSW Zamek Ujazdowski (2009)
• Wystawa fotografii Tadeusza Rolke p.t. "Tu byliśmy" w Muzeum Okręgowym w Tarnowie (2004)
• Tadeusz Rolke – "Tu byliśmy" (Chasydzi), wystawa w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie (2003)
• "Fragment wiekszej całości" – rozmowa z Tadeuszem Rolke (2001)
• Tadeusz Rolke: Lata 60-te i nie tylko... - wystawa w CSW (1997)

Zobacz też:

• Fundacja Sh e

 



---

Spis treści

Copyright © 1997-2024 Marek Grygiel / Copyright for www edition © 1997-2024 Zeta-Media Inc.