Galeria TCK
Tarnowskie Centrum Kultury
Rynek 5, 33-100 Tarnów
17.11.- 21.12.2024

Ryby, i coś więcej…
Tadeusz Rolke – Fischmarkt

Okazuje się, że jeden z najbardziej autonomicznych cykli fotograficznych Tadeusza Rolke pt. Fischmarkt nie był zbyt często prezentowany i nie jest szerzej znany. Te braki zostały właśnie nadrobione i Galeria Tarnowskiego Centrum Kultury przy współpracy z Galerią Le Guern z Warszawy zaprezentowała szeroki wybór zdjęć z tego historycznego już projektu.

Hamburg, jak zapewne niejedno portowe miasto, ma od wielu lat specjalne miejsce, gdzie odbywa się sprzedaż świeżo złowionych ryb. Ale nie tylko. Z biegiem lat i z biegiem rozwoju miasta, które już od II połowy XIX wieku staje się dosyć sporą metropolią, rozmiar rybnego targu zaczyna znacznie przekraczać pierwotne funkcje. Fischmarkt staje się miejscem handlu, wymiany, prywatnych większych i mniejszych interesów. Nie tylko ryby, ale świeże owoce, warzywa i inne produkty oraz przedmioty potrzebne do codziennego życia można znaleźć na licznych stoiskach i w pobliskich sklepikach. Fischmarkt staje się z biegiem czasu nie tylko miejscem handlu ale i spotkań mieszkańców miasta, a także przybyszów, których nie brak w tym wielkim porcie. Obok funkcji handlowych pojawiają się elementy usługowo-rozrywkowe. Powstają bary, knajpki, miejsca gdzie można coś szybko przekąsić ale i również porozmawiać i pobiesiadować, jak to zwykle bywa przy takich okazjach. Miejsce takie przyciąga również ciekawe typy ludzkie, poszukiwaczy przygód i szczęścia.

Tadeusza Rolke od pierwszych miesięcy pobytu w Hamburgu interesowało to miejsce poprzez swoją odrębność i koloryt. Oprócz świeżych ryb i skorupiaków, ostryg, krabów itd. handlowano tam również różnego rodzaju ciuchami, używanym sprzętem, kiczowatymi obrazkami, kwiatami dostarczanymi z Holandii. Rzecz polegała na tym, że wszystko to było sporo tańsze niż w sklepach na mieście. No i odczuwało się tam swoisty nastrój co powodowało, że z czasem to miejsce, jeśli ktoś o nim wiedział i lubił takie klimaty, stało się celem wizyt nie tylko miejscowych ale i turystów. „Należało wstać wcześnie w niedzielę. Najciekawszy był poranek, kiedy waliły tłumy ludzi, chcących kupić świeżo usmażoną flądrę. Pojawiali się różni goście, biedniejsi, bogaci, jak i ci, którzy kontynuowali nocną, sobotnio-niedzielną balangę” - jak wspomina w rozmowie z Małgorzatą Purzyńską autor.

Podczas jednej z takich wizyt Rolke wyjął aparat i zaczął fotografować. Mógł to robić w miarę swobodnie, bo wszyscy byli bardziej zaaferowani sobą i swoimi sprawami, niż tym, że ktoś robi im zdjęcia. Fotografowanie kontynuował jeszcze przez kilkanaście wizyt w czasie następnych miesięcy i tak powstał cykl fotografii, którego pierwsza odsłona nastąpiła na wystawie w holu pewnej hamburskiej firmy okrętowej, z pomocą znajomego maklera okrętowego. Z tej wystawy zachowało się nawet unikatowe zdjęcie. Później wystawa pod własnym tytułem była prezentowana w 1979 roku w Galerii ZPAF w Krakowie i ostatnio podczas FotoArtFestiwalu w Bielsku Białej.

Otwarcie wystawy Fischmarkt w Galerii ZAPF w Krakowie, 1979. Zbigniew Łagocki, NN, Wojciech Plewiński.

2. Triennale Fotograficzne w Hamburgu, kwiecień 2002, otwarcie wystawy Rolkego *Fischmarkt*.

Tadeusz Rolke przed gmachem Kunstverein gdzie odbywała się wystawa Fischmarkt w ramach Triennale Fotografii w Hamburgu, 2002 fot. Marek Grygiel

Ważnym wydarzeniem był udział Tadeusza Rolke w 2002 roku w Triennale Fotograficznym w Hamburgu, i tam kurator Adam Szymczyk zaproponował cykl Fischmarkt. Prezentacja tych zdjęć i to w tym miejscu, to swego rodzaju powrót Tadeusza Rolke do miasta, gdzie spędził bardzo owocne dla swej twórczości lata. Znaczna część tej wystawy znalazła się potem na wystawie pt. „Lieux” w Instytucie Polskim w Paryżu w 2005 roku.

Bo przecież jest to fotografia zapisująca szczegółowo i dobitnie jakiś fragment czasu w jakimś bardzo określonym miejscu. Tutaj może warto nadmienić, że Fischmarkt wywołuje skojarzenia z innym, bardziej znanym na świecie słynnym cyklem fotografii szwedzkiego twórcy Andersa Petersena. Jego hamburskie zdjęcia w cyklu „Café Lehmitz” powstały nieco wcześniej ale również, być może jeszcze bardziej dramatycznie, oddają pewne, niekoniecznie pozytywne, aspekty wielkomiejskiego życia.

Tadeusz Rolke, Fischmarkt, fragment wystawy w TCK, fot. Paweł Topolski

Marek Grygiel podczas prezentacji slideshow w czasie wernisażu wystawy Tadeusza Rolke Fischmarkt w Tarnowskim Centrum Kultury, 15.11.2024., fot. Paweł Topolski

Obecna prezentacja w Tarnowie została przygotowana i zaaranżowana przez Marcina Dąbka, który od lat jest kuratorem galerii i wystaw fotograficznych Tarnowskiego Centrum Kultury. Zastosował on bardzo interesujący sposób oświetlenia poszczególnych zdjęć. Kolejne kadry wyłaniają się jakby z mroku, wydobyte punktowym odpowiednio intensywnym światłem niewidocznych małych reflektorów. Nadaje to zdjęciom dodatkowych walorów i pozwala bardziej wniknąć w ich treść.

Oglądając zdjęcia Tadeusza Rolke na tarnowskiej wystawie musimy skonstatować, że fotografując takie jakby trochę marginalne życie wielkiego portu, jakim bez wątpienia jest hamburska metropolia, zawarł w nich więcej optymizmu i wyrozumiałości dla swoich bohaterów. Dodać trzeba, że są te zdjęcia już archiwalnym zapisem pewnej społeczności, która wraz z rozwojem i ogólnymi przemianami ekonomicznymi będzie zanikać z naszego horyzontu. A te fotografie pozostaną jako świadectwo pewnej epoki, która powoli odchodzi do przeszłości. I w tym chyba też należy upatrywać siły takich fotograficznych zapisów sprzed lat.

Marek Grygiel

Zobacz też:

Tarnowskie Centrum Kultury

W FOTOTAPECIE poprzednio m.in.:

Spis treści

Ryby, i coś więcej… Tadeusz Rolke – Fischmarkt

Ryby, i coś więcej…
Tadeusz Rolke – Fischmarkt